Biała lista podatników VAT a konsekwencje w podatku dochodowym od osób fizycznych

Autorka omawia tzw. białą listę podatników VAT oraz konsekwencje niezastosowania się do reguł dotyczących tej instytucji w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) prowadzi w postaci elektronicznej wykaz podmiotów, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT, oraz zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona. Jest to tzw. biała lista podatników VAT, uregulowana w art. 96b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług¹. Wykaz jest udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sposób umożliwiający sprawdzenie, w tym automatycznie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane tego podmiotu są udostępniane według stanu na wybrany dzień, z wyjątkiem danych, które są udostępniane według stanu na dzień sprawdzenia – są to firma, nazwa, imię i nazwisko, numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług, status podmiotu oraz numer identyfikacyjny REGON.

Wykaz zawiera następujące dane podmiotów:

1. firmę (nazwę) lub imię i nazwisko;
2. numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług, jeżeli taki numer został przyznany;
3. status podmiotu:
   1. w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z rejestru jako podatnika VAT,
   2. zarejestrowanego jako „podatnik VAT czynny” albo „podatnik VAT zwolniony”, w tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona;
4. numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany;
5. numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany;
6. adres siedziby – w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną;
7. adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres miejsca zamieszkania w przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności – w odniesieniu do osoby fizycznej;
8. imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej;
9. imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej;
10. imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego numer identyfikacji podatkowej;
11. daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT;
12. podstawę prawną odpowiednio odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT;
13. numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe², lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą:
    1. wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym oraz
    2. potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa³, z wyjątkiem rachunków prowadzonych przez Narodowy Bank Polski.

Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. podanie do publicznej wiadomości danych zawartych w wykazie nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej. Szef KAS wykreśla podmiot z wykazu po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji podmiotu jako podatnika VAT albo wykreślił podmiot z rejestru jako podatnika VAT. Wykaz jest aktualizowany w dni robocze, raz na dobę. Dostęp do wykazu jest możliwy także za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Naczelnik urzędu skarbowego, z urzędu lub na wniosek, usuwa lub prostuje dane inne niż dane osobowe zawarte w wykazie niezgodne ze stanem rzeczywistym. Podmiot, którego dane zostały zawarte w wykazie, może złożyć do naczelnika urzędu skarbowego wniosek o usunięcie lub sprostowanie danych innych niż dane osobowe niezgodnych ze stanem rzeczywistym wraz z uzasadnieniem. Naczelnik urzędu skarbowego odmawia, w drodze decyzji, usunięcia lub sprostowania danych innych niż dane osobowe zawartych w wykazie, wskazanych we wniosku podmiotu, jeżeli spowodowałoby to niezgodność ze stanem rzeczywistym.

Główną przesłanką stworzenia białej listy podatników VAT była kwestia dochowania przez podatników należytej staranności. Zgodnie z treścią uzasadnienia projektu ustawy wprowadzającej to rozwiązanie nadrzędnym celem nowelizacji była kontynuacja polityki zmierzającej do uszczelnienia systemu fiskalnego oraz ograniczenia ryzyka udziału przedsiębiorców w karuzelach podatkowych⁴. Jednym z założeń umożliwiających realizację zamierzeń ustawodawcy było stworzenie kompleksowego systemu weryfikacji kontrahentów. Należy więc uznać, że stworzenie omawianej białej listy miało na celu określenie aktualnego statusu podatnika na gruncie podatku od towarów i usług, a także zgromadzenie istotnych informacji związanych z funkcjonowaniem podmiotu gospodarczego.

Jak stanowi art. 14 ust. 2h ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych⁵, w przypadku gdy podatnik, który na podstawie umowy zawartej z dostawcą towarów lub usługodawcą zarejestrowanym na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny albo z nabywcą towarów lub usługobiorcą jest obowiązany do pobrania należności od nabywcy towarów lub usługobiorcy za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą, i przekazania jej w całości albo części dostawcy towarów lub usługodawcy, dokonał zapłaty tej należności bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., u podatnika ustala się przychód w dniu zapłaty tej należności bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub zlecenia przelewu. Przychód ten ustala się w takiej wysokości, w jakiej należność została zapłacona bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

Jednakże nie ustala się przychodu w wyżej opisany sposób, jeżeli podatnik dokonał zapłaty należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście, lecz złożył przy pierwszej zapłacie należności na ten rachunek zawiadomienie, o którym mowa w art. 117ba § 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie 7 dni od dnia zlecenia przelewu (w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, ogłoszonych w związku z COVID-19, termin na złożenie zawiadomienia przedłuża się do 14 dni od dnia zlecenia przelewu). Ponadto podatnik prowadzący działalność gospodarczą, który dokonał płatności z tytułu transakcji, której stroną jest przedsiębiorca, przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście, a kwota należności przekracza 15 tys. zł, nie może takiego wydatku zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.

 

Przypisy

¹     Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm., dalej: ustawa z dnia 11 marca 2004 r.

²     Tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.

³     Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1540, dalej: Ordynacja podatkowa.

⁴     Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, Dz.U. poz. 2491. Zob. uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, druk sejmowy nr 1880 (VIII kad.), https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/E1085DED754F7605C12581AF00516C23/%24File/1880-uzasadnienie.docx, s. 11, dostęp: 26.10.2021.

⁵     Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1128.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu