Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych wobec wyroku TSUE z 22 listopada 2022 r.

W dniu 22 listopada 2022r. w wyroku wydanym w skła­dzie Wiel­kiej Izby w sprawach połączonych C-37/20 Luxembourg Business Registers i C-601/20 Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł nieważność przepisu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, czyli tzw. IV dyrektywy AML, na mocy której dane w tworzonych w krajach UE rejestrach beneficjentów rzeczywistych są jawne.

Wyrok TSUE do­ty­czył spra­wy dwóch spół­ek za­re­je­stro­wa­nych w Luk­sem­bur­gu, które za­żą­da­ły ogra­ni­cze­nia do­stę­pu do da­nych o ich be­ne­fi­cjen­tach rze­czy­wi­stych, ar­gu­men­tu­jąc, że jawny, nie­ogra­ni­czo­ny do­stęp do ta­kich in­for­ma­cji na­ra­ża ich na nie­współ­mier­ne ry­zy­ko zwią­za­ne np. z po­rwa­niem, szan­ta­żem czy za­stra­sza­niem.

Zdaniem Trybunału pełna jawność rejestru, obligatoryjnie zasilanego przez spółki pod groźbą zastosowania sankcji pieniężnej danymi ich beneficjentów, czyli głównie udziałowców spółek, narusza prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych, zapisane w art. 7 i 8 Karty Praw Podstawowych UE, a także RODO. Ujawnione informacje umożliwiają bowiem potencjalnie nieograniczonej liczbie osób uzyskanie informacji o sytuacji materialnej i finansowej beneficjenta. Po­waż­ne kon­se­kwen­cje dla za­in­te­re­so­wa­nych osób, wy­ni­ka­ją­ce z ewen­tu­al­ne­go nie­wła­ści­we­go wy­ko­rzy­sta­nia ich da­nych oso­bo­wych, po­głę­bia fakt, że dane te mogą być nie tylko swo­bod­nie prze­glą­da­ne, ale także prze­cho­wy­wa­ne i roz­po­wszech­nia­ne. W ocenie TSUE wskazanego naruszenia praw jednostek nie rekompensują korzyści ze zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

Wyrok stanowi podstawę kwestionowania legalności postępowań kontrolnych w sprawie niedopełnienia obowiązku ujawnienia informacji w rejestrze beneficjentów rzeczywistych, a także nałożonych kar.

Stanowisko TSUE wyrażone w przedmiotowym wyroku wpłynie zapewne również na treść implementującej dyrektywę ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej określanej jako: „ustawa”), która wraz z rozporządzeniami wykonawczymi stanowi podstawę funkcjonowania Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (dalej: „CRBR”). Pol­ska, podobnie jak inne pań­stwa UE praw­do­po­dob­nie będą mu­sia­ła ogra­ni­czyć do­stęp do re­je­stru.

W obecnym stanie prawnym, w CRBR jako systemie teleinformatycznym służącym przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych, tj. osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką, które rzeczywiście czerpią korzyści z działalności posiadanego lub kontrolowanego podmiotu, gromadzone są informacje na temat beneficjentów rzeczywistych spółek wymienionych w art. 58 ustawy, a więc spółek:

• jawnych,
• komandytowych,
• komandytowo-akcyjnych,
• z ograniczoną odpowiedzialnością;
• prostych spółek akcyjnych (od 1 marca 2020 r.)
• akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,
• partnerskich,
• oraz spółek europejskich.

Po zmianie obowiązującej od 10 listopada 2022r., zgłoszeniu do CRBR – nie później niż w terminie 14 (a nie jak dotychczas 7) dni od dnia wpisu wyżej wymienionych spółek do Krajowego Rejestru Sądowego (lub odpowiednio w terminie 14 dni od zmiany wcześniej przekazanych informacji) – podlegają:

• dane identyfikacyjne tychże spółek, czyli podmiotów zobowiązanych do dokonania zgłoszenia, takie jak ich nazwa (firma), forma organizacyjna, siedziba, numer w KRS, NIP,
• dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółek, w tym: imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania takiej osoby, ponadto zaś informacja o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu oraz jego numer PESEL a w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL – data urodzenia.

Dokonanie zgłoszenia do CRBR jest obowiązkiem osoby uprawnionej do reprezentowania podmiotów zobowiązanych, czyli w praktyce zarządu spółek kapitałowych oraz odpowiednio wspólników mających prawo reprezentacji spółek osobowych. Powinno nastąpić za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w formie dokumentu elektronicznego, zgodnie ze wzorem udostępnionym przez MF. Niezgłoszenie beneficjenta oraz podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym zagrożone jest karą aż do 1.000.000 zł.

Na podstawie delegacji zawartej w art.62 ustawy wydane zostało rozporządzenie MF z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych. Zgodnie z przedmiotowym rozporządzeniem, zgłoszenie powinno następować za pośrednictwem strony internetowej, której identyfikator URI jest zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego MF. Zgłoszenie podlega weryfikacji w zakresie zgodności ze wzorem dokumentu elektronicznego i spójności danych oraz ważności kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP, za pomocą systemu teleinformatycznego służącego do zgłoszeń. Po jej pozytywnym zakończeniu wydawane jest urzędowe poświadczenie odbioru zgłoszenia.

Domniemywa się, że dane wpisane do CRBR są prawdziwe. W przypadku oczywistej omyłki w złożonym zgłoszeniu spółka obowiązana jest niezwłocznie, nie później niż w terminie trzech dni roboczych od dnia stwierdzenia omyłki, dokonać jej skorygowania poprzez zgłoszenie zawierające poprawne dane.

Rejestr jest jawny, a informacje o beneficjentach rzeczywistych w nim zgromadzone są udostępniane za pomocą środków komunikacji elektronicznej nieodpłatnie.

Należy dodać, że sposób sporządzania i składania wniosków o udostępnienie informacji, jak również tryb składania wniosków oraz udostępniania informacji określa rozporządzenie MF z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie wniosków o udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania tych informacji, wydane na podstawie delegacji z art.71 ustawy. Rozporządzenie, tak jak ustawa, weszło w życie z dniem 13 października 2019 r.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu