Czy agregat posadowiony na fundamencie podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budowla?

Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, budowlą są fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową – wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku, gdy stanowią część obiektu niewymienionego w ustawie.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 października 2010 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) grupa 6 – urządzenia techniczne obejmuje m.in. dźwigi i przenośniki (transportery), takie jak: dźwigi osobowe i towarowe, dźwigniki, wciągniki, kołowroty, wyciągi, żurawie-przenośniki i podnośniki, suwnice, wsadzarki, obrotnice, wywrotnice, mechanizmy napędowe kolejek linowych. Z rozporządzenia wynika, że: o zaliczeniu urządzenia technicznego do odpowiedniej podgrupy środków trwałych decyduje jego przeznaczenie, konstrukcja oraz wyposażenie. Za odrębny obiekt uważa się samodzielne maszyny, aparaty, agregaty, zespoły techniczne itp., które w niniejszej klasyfikacji określa się jako urządzenia techniczne. W skład poszczególnego obiektu, oprócz właściwego urządzenia technicznego, wchodzą – o ile występują – fundamenty, konstrukcje wsporcze i ochronne oraz wyposażenie stałe normalne, jak i specjalne (dodatkowe).

Jak wynika z odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia ministra – na zapytanie nr 2922 w sprawie interpretacji zapisów w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, Podsekretarz stanu Elżbieta Mucha, Warszawa, dnia 26 kwietnia 2004 r. wskazano, że: (…) fundamentem jest element konstrukcji budowlanej, w jej najniższej części, mający za zadanie przekazanie ciężaru budowli na grunt, np. ława, stopa fundamentowa (wymienione w § 3 pkt 24 lit. b ww. rozporządzenia).

Biorąc pod uwagę powyższe, istotne jest zidentyfikowanie czy montaż urządzenia/maszyny miał miejsce na fundamencie rozumianym jako osadzona w gruncie dolną część ich konstrukcji, np. stopa fundamentowa a samo powstanie fundamentu wymagało prac ziemnych. Fundament podlega bowiem odrębnemu opodatkowaniu jako budowla, jeżeli stanowi odrębny od konstrukcji budynku obiekt.

Odnosząc się z kolei do przypadku, w którym taki agregat otoczony jest ekranami akustycznymi mający za zadanie ochronę przed hałasem pochodzącym z pracy tego agregatu, wówczas na cele podatku należy wskazać, że ekrany akustyczne co prawdą są użytkowo powiązane z agregatem, jednakże agregat zgodnie z przedstawioną powyżej analizą nie stanowi obiektu budowlanego lecz jest urządzeniem technicznym – brak możliwości powiązania ekranu akustycznego z obiektem budowlanym kwalifikowanym do budowli. W wyroku NSA z dnia 11 listopada 2022 r., sygn. akt III FSK 257/22: „ekrany akustycznie chroniące przed hałasem pochodzącym z obszarów działalności przemysłowej, generowanej przez działalność hali magazynowej, placów składowych, obiektów towarzyszących na terenie Centrum Dystrybucji, nie stanowią urządzenia budowlanego, o którym mowa w art. 3 pkt 9 u.P.b., a w konsekwencji budowli w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. (…). W realiach faktycznych sprawy są one obiektem budowlanym niezależnym od poszczególnych obiektów przemysłowych, w tym kwalifikowanych do kategorii budynków. Tzw. "inne urządzenia technicznie" (niewymienione w art. 3 pkt 9 u.P.b.) mogą zostać zaliczone do urządzeń budowlanych, a w konsekwencji budowli w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., jeżeli zapewniają możliwość użytkowania konkretnego obiektu budowlanego – będącego budowlą – zgodnie z jego przeznaczeniem, a nie całego kompleksu przemysłowego obejmującego zarówno budowle, jak i budynki.” A contrario jeżeli można uznać ekrany akustyczne za budowle z uwagi na fakt, iż zapewniają możliwość użytkowania konkretnego obiektu budowlanego będącego budowlą, to w sytuacji, gdy zapewniają możliwość użytkowania obiektu nie będącego budowlą, wówczas nie sposób traktować je jako budowle, lecz jako element składowy urządzenia technicznego jakim jest agregat.