Czy inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawcy w ramach solidarnej odpowiedzialności?

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Powyższa definicja zawiera więc następujące kryteria, które musi spełnić dany wydatek, aby mógł zostać uznany za koszt uzyskania przychodu:

• wydatek poniesiony jest w celu uzyskania przychodów ze źródła przychodów lub
• wydatek poniesiony jest w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz
• poniesiony wydatek nie zalicza się do żadnego z wydatków określonych w zamkniętym katalogu wydatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodu określonym w 16 ust. 1 ustawy.

Ponadto, zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 września 2019 r., sygn. akt II FSK 839/18; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 czerwca 2017 r., sygn. akt. II FSK 1382/15; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lutego 2017 r., sygn. akt. II FSK 4113/14), aby wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów powinny być spełnione łącznie następujące warunki:

• wydatek został poniesiony przez podatnika, tj. został pokryty z zasobów majątkowych podatnika, a nie innego podmiotu,
• wydatek jest definitywny (rzeczywisty), tj. jego wartość nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• wydatek pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;
• wydatek poniesiony został w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
• wydatek został właściwie udokumentowany,
• wydatek nie znajduje się w grupie wydatków wskazanych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

W ocenie autora, inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawcy w ramach solidarnej odpowiedzialności, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez wykonawcę, nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy.

Tak m.in. w:

1) w wyroku NSA z dnia 14 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 1382/15 rozstrzygał sprawę spółki będącej inwestorem odpowiadającym solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych. W rozpatrywanej sprawie NSA zgodził się z rozstrzygnięciem sądu pierwszej instancji, że wydatki poniesione przez inwestora na rzecz podwykonawców generalnego wykonawcy, z tytułu odpowiedzialności solidarnej inwestora, które nie zostały zwrócone mu w jakikolwiek sposób przez generalnego wykonawcę, inwestor powinien zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

W uzasadnieniu wydanego orzeczenia wyjaśnił, że do przepisów regulujących wykonywanie działalności gospodarczej przez stronę należą przepisy nakładające na stronę/inwestora solidarną odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy, względnie wykonawców, za umowy z podwykonawcami (art. 6471 § K.c.). Odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawców wynika z ustawy, ma charakter gwarancyjny, a jej ramy określa umowa wykonawcy z podwykonawcą. Inwestor nie może zatem zwolnić się od odpowiedzialności wobec podwykonawcy. Zobowiązany jest zapłacić podwykonawcom należne wynagrodzenie także wtedy, gdy już zapłacił całe wynagrodzenie wykonawcy. Ponoszenie tej odpowiedzialności w odniesieniu do prowadzonej przez stronę działalności gospodarczej jest w sposób konieczny i nieuchronny związane z wykonywaniem tej działalności. Jest jednym z prawnych warunków jej wykonywania, a ponadto jest jednym z elementów prawnej organizacji źródła dochodu. Jeżeli zatem, przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez stronę, zaistnieją warunki solidarnej odpowiedzialności, wydatek powstały z tej odpowiedzialności jest kosztem uzyskania przychodu. Pod względem prawnym wydatek ten nie różni się bowiem niczym od innych kosztów, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i na równi z innymi wydatkami zawarty jest w pojęciu kosztów uzyskania, zachowania i zabezpieczenia przychodów z tej działalności oraz nie może być traktowany jako oddzielne zdarzenie, odrębne od całokształtu prowadzonej przez stronę działalności, a nawet jakoby w ogóle z nią niezwiązane, gdyż składa się na ostateczny finansowo-ekonomiczny wynik podatnika.

2) wyroku WSA w Gliwicach z dnia 23 marca 2021 r., I SA/Gl 172/21:

„Inwestor (wykonawca) może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawców (dalszych podwykonawców) w ramach solidarnej odpowiedzialności, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez wykonawcę (podwykonawcę), nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy (podwykonawcy).”

3) wyroku WSA w Gliwicach z dnia 29 stycznia 2019 r., I SA/Gl 1004/18:

„Twierdzenie, że odpowiedzialność inwestora za spełnienie świadczeń przewidzianych umową między wykonawcą i podwykonawcą, której podstawą jest art. 6471 § 5 k.c., ma charakter gwarancyjny, nie uzasadnia uznania płatności tych za spłatę poręczeń lub gwarancji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b u.p.d.o.p. inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez generalnego wykonawcę, nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy. Zasadą przyjętą przez polskiego ustawodawcę w podatkach dochodowych jest bowiem opodatkowanie dochodu będącego, co do zasady, nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 7 ust. 1 i ust. 2 u.p.d.o.p. i art. 9 ust. 1 i ust. 2 u.p.d.o.f.).”

 

 

Wróć do spisu treści serwisu