Wykorzystywane w firmie czy też oddane w najem, dzierżawę bądź leasing składniki majątku, o zakładanym okresie używania dłuższym niż rok, stanowią dla przedsiębiorcy środki trwałe. Należy je amortyzować, zaś obliczane odpisy amortyzacyjne stanowią koszty uzyskania przychodu.
Ustawa CIT wskazuje, że amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1, zwane środkami trwałymi.
Zatem wykorzystywane w firmie czy też oddane w najem, dzierżawę bądź leasing składniki majątku, o zakładanym okresie używania dłuższym niż rok, stanowią dla przedsiębiorcy środki trwałe. Należy je amortyzować, zaś obliczane odpisy amortyzacyjne stanowią koszty uzyskania przychodu.
Wskazane regulacje wymagają m.in. tego, iż aby dany składnik majątku mógł być zaliczony do środków trwałych firmy, mówiąc w pewnym uproszczeniu, musi służyć prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ma przy tym przeszkód, aby amortyzować środek trwały, który został oddany do odpłatnego używania innemu podmiotowi na podstawie umowy najmu czy dzierżawy. Wówczas też naliczane odpisy amortyzacyjne można zaliczać do kosztów uzyskania przychodu (o ile nie ma innych przesłanek zabraniających takiego zaliczenia w postaci chociażby sfinansowania nabycia środka trwałego z dotacji).
Inaczej jest jednak, gdy taki środek trwały, z różnych przyczyn jest oddany do używania innemu podmiotowi nieodpłatnie. Powstaje pytanie, czy i wówczas odpisy amortyzacyjne podlegają zaliczeniu do kosztów?
Art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. c) ustawy CIT wskazuje, że kosztami uzyskania przychodów nie są odpisy amortyzacyjne naliczane od wartości początkowej środków trwałych oddanych do nieodpłatnego używania – za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania.
Tym samym ustawodawca wskazał tutaj generalną zasadę, zgodnie z którą nieodpłatne udostępnienie środka trwałego zewnętrznej firmie skutkuje tym, że z jednej strony odpisy amortyzacyjne od jego wartości początkowej nadal są naliczane, niemniej z drugiej wartość tych odpisów nie obciąży podatkowych kosztów uzyskania przychodu. Mówiąc innymi słowy odpisy amortyzacyjne za taki okres czasu podatkowo przepadają.
Ustawa podatkowa nie przewiduje wyjątków od wyżej przedstawionej zasady. Niemniej w praktyce, przy stosowaniu tychże regulacji w konkretnych przypadkach, mogą zaistnieć różne przypadki. I tak zasadniczo sytuacja, gdy dany podatnik udostępni nieodpłatnie swój środek trwały innemu podmiotowi bez jakichkolwiek świadczeń wzajemnych lub praw z drugiej strony powoduje, że kosztów podatkowych w postaci dokonanych odpisów amortyzacyjnych za czas takiego udostępnienia nie rozpozna.
Często zdarza się jednak, że środek trwały jest przekazywany do używania kontrahentowi w ramach zawartej umowy wzajemnej (umowy o współpracę), na podstawie której to kontrahent jest zobowiązany do określonego działania bądź świadczenia w zamian za udostępnienie mu tego składnika majątku. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor KIS m.in. w interpretacji z dnia 9 sierpnia 2021 r. znak 0111-KDIB1-1.4010.187.2021.3.MF oraz z dnia z dnia 24 września 2018 r. znak 0111-KDIB2-1.4010.286.2018.1.EN.
