Czy przychód wykazany w PIT-11 wystawionym przez wierzyciela podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Z art. 117 k.c. wynika, że obowiązek wykonania przez dłużnika zobowiązania trwa pomimo przedawnienia, jednakże wierzyciel pozbawiony zostaje możliwości dochodzenia długu na drodze sądowej. W ocenie organów podatkowych, gdy dochodzi do przedawnienia wierzytelności, a wierzyciel – z uwagi na przedawnienie roszczenia – nie ma możliwości skutecznego wyegzekwowania swej wierzytelności, wówczas dłużnik osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu na podstawie art.11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych”).

Stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 18 sierpnia 2021 r. nr 0112-KDIL2-1.4011.462.2021.2.MKA UNP: 1419691, w której organ ten za nieprawidłową uznał kwalifikację przyjętą przez dłużnika, że przychód wykazany w PIT-11 wystawionym przez wierzyciela nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dłużnik wnioskujący o wydanie przedmiotowej interpretacji argumentował, że zobowiązanie nadal istnieje jako naturalne, ale jeśli wierzyciel nie dochodził spłaty na drodze sądowej, nie zwolnił pożyczkobiorcy z długu, ani długu tego nie umorzył i nie jest znana faktyczna kwota zobowiązania, wówczas podatek dochodowy wynikający z otrzymanego PIT-11 z tytułu przedawnienia zobowiązania jest nienależny. Należy dodać, że dłużnik spłacił część rat zaciągniętej pożyczki, odnośnie zaś niespłaconej części pożyczkodawca wezwał dłużnika do zapłaty zobowiązania, jednak nie wystąpił o wydanie sądowego nakazu zapłaty. Zobowiązanie przedawniło się najpóźniej z końcem 2020 r.

WSA w Łodzi, do którego dłużnik zaskarżył powołaną interpretację, w wyroku z dnia 10 grudnia 2021 r. (I SA/Łd 724/21) przyznał rację temuż dłużnikowi.

W uzasadnieniu wyroku Sąd, odwołując się do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r., K 7/13, wskazał, że przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, przy czym sformułowanie „inne nieodpłatne świadczenie” oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, dlatego też podstawowym kryterium, które powinno być stosowane przy ustalaniu, czy dane świadczenie nieodpłatne stanowiło przychód, jest wystąpienie przysporzenia, czy to w postaci nabycia wymiernej korzyści majątkowej, czy to w postaci również wymiernego zaoszczędzenia wydatku.

WSA powołał się ponadto na wyrok NSA z dnia 12 lutego 2020 r. (II FSK 808/18), w którym stwierdzono, iż oświadczenie wierzyciela, że uznaje zarzut przedawnienia, cofa pozew i nie będzie dochodził przedawnionego zobowiązania cywilnoprawnego, nie tworzy po stronie dłużnika stanu otrzymania przychodu w postaci wartości nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sąd nawiązał również do wyroków NSA z dnia: 28 września 2021 r. (II FSK 263/19) i 7 maja 2021 r. (II FSK 3519/18), z których wynika, że przychodem podatkowym jest tylko przysporzenie majątkowe o charakterze trwałym i definitywnym, a do czasu kiedy wierzyciel nie zrzeknie się roszczenia, bądź nie zwolni dłużnika z długu, nie następuje po stronie dłużnika trwałe i definitywne przysporzenie, pomimo upływu terminu przedawnienia.

W ocenie WSA, „[…] przedawnione roszczenie wierzyciela dotyczy zobowiązania, które nie wygasło, lecz w przypadku podniesienia przez dłużnika uzasadnionego zarzutu przedawnienia nie będzie mogło zostać zasądzone i przymusowo wyegzekwowane. Zatem po stronie dłużnika nie zachodzi jakiekolwiek przysporzenie majątkowe”.

Ostatecznie WSA w Łodzi uznał zatem, że skoro wobec dłużnika nie doszło do umorzenia należności, zwolnienia z długu, czy też zrzeczenia się roszczenia, a zobowiązania cywilnoprawne nie wygasają na skutek przedawnienia, to nie można uznać, że dłużnik uzyskuje wymierną korzyść i tym samym u dłużnika nie powstaje przychód opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wyrok nie jest prawomocny.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu