Artykuł 17 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) stanowi, że wolne od podatku są dochody związków zawodowych, społeczno-zawodowych organizacji rolników, izb rolniczych, izb gospodarczych, organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, spółdzielczych związków rewizyjnych, organizacji pracodawców, partii politycznych, europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych, działających na podstawie odrębnych przepisów – w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej. Przepis ten budzi jednak wiele wątpliwości interpretacyjnych, w szczególności w zakresie podmiotów uprawnionych do zwolnienia oraz rodzajów dochodów, które mogą z niego korzystać.
Na wstępie należy zaznaczyć, że zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, przysługuje wyłącznie podmiotom enumeratywnie wymienionym w tym przepisie. W doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że katalog ten ma charakter zamknięty i nie może być interpretowany rozszerzająco. Oznacza to, że zwolnienie nie przysługuje innym podmiotom, nawet jeśli ich działalność jest zbliżona do działalności podmiotów wymienionych w ustawie.
Jednocześnie zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, dotyczy dochodów uzyskanych przez uprawnione podmioty w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że zwolnienie to ma charakter warunkowy. Dla jego zastosowania konieczne jest zatem spełnienie dwóch przesłanek:
- dochód musi być przeznaczony na cele statutowe;
- dochód musi być wydatkowany na cele statutowe.
Przeznaczenie dochodu na cele statutowe powinno być dokonane w sposób formalny, np. poprzez uchwałę właściwego organu podmiotu uprawnionego. Wydatkowanie dochodu na cele statutowe powinno nastąpić w sposób celowy i racjonalny.
Ponadto należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, nie dotyczy:
- dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami;
- dochodów uzyskanych z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k;
- dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach.
Reasumując zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, stanowi istotną preferencję podatkową dla podmiotów uprawnionych. Należy jednak pamiętać, że zwolnienie to ma charakter warunkowy i nie obejmuje wszystkich rodzajów dochodów. W przypadku wątpliwości co do możliwości zastosowania zwolnienia, celowe jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.
