Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego.
Z powyższego wynika więc, że warunkiem zastosowania wskazanego powyżej zwolnienia w odniesieniu do kosztów studiów podyplomowych oraz szkoleń jest, by świadczenie:
- zostało przyznane pracownikowi zgodnie z odrębnymi przepisami,
- dotyczyło podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz
- było przyznane osobie zatrudnionej na podstawie stosunku pracy.
Niewątpliwym jest, że przepis ten odsyła do tzw. „odrębnych przepisów” jedynie w zakresie formy przyznania przez pracodawcę wspomnianego świadczenia, nie ma zaś w nim mowy o żadnych warunkach, jakie powinien spełniać podmiot organizujący szkolenie.
Mając na względzie, zatem okoliczność, że wspomniane zwolnienie stanowi wyjątek od opodatkowania źródła przychodu, jakim jest stosunek pracy oraz łącząc zwrot „zgodnie z odrębnymi przepisami” z przyznaniem świadczenia przez pracodawcę, to należy wysnuć wniosek, że „przepisami odrębnymi”, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 90 ww. ustawy, są przede wszystkim regulacje art. 1031– art. 1036 Kodeksu pracy.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu Kodeksu pracy oznacza zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Takie rozumienie podnoszenia kwalifikacji zawodowych współgra z innymi przepisami Kodeksu pracy, zgodnie z którymi kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku są ustalane w przepisach wewnątrzzakładowych (np. w układzie zbiorowym pracy) lub w przepisach szczególnych. Przepisy te wskazują zatem, jakich kwalifikacji pracodawca może oczekiwać od pracowników przy wykonywaniu pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku. Zatem, przepisy Kodeksu pracy dotyczą przede wszystkim podnoszenia kwalifikacji zawodowych w ramach pracy aktualnie wykonywanej przez pracownika, ale również będą mogły mieć zastosowanie w przypadku, gdy planowany jest awans pracownika lub też pracodawca zamierza zaproponować mu inne warunki pracy, np. pracę na innym stanowisku, ze względu na zmianę profilu działalności firmy.
W myśl art. 17 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
W myśl art. 1031 § 1 ww. ustawy:
Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.
Natomiast art. 1033 ww. ustawy stanowi:
Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie.
Stosownie do art. 1034 § 1 i § 3 ww. ustawy:
Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie.
Nie ma obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w § 1, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Na podstawie art. 1036 Kodeksu pracy:
Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności na zasadach innych, niż określone w art. 1031-1035, mogą być przyznane:
- zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia,
- urlop bezpłatny
- w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem.
Regulacje zawarte w art. 1031-1036 Kodeksu pracy różnicują zatem zakres świadczeń przysługujących pracownikom w zależności od tego, czy pracownik:
- podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą, bądź
- zdobywa lub uzupełnia wiedzę i umiejętności z własnej inicjatywy.
Pracownikowi, który podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą przysługuje urlop szkoleniowy i zwolnienie z całości lub z części dnia pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, które nie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.
Biorąc pod uwagę powyższe regulacje prawne należy stwierdzić, że wartość świadczenia przyznanego pracownikowi w postaci sfinansowania przez pracodawcę kosztów szkolenia stanowić będzie przychód tego pracownika ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy, zwolniony z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. – jako wydatek na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika. W konsekwencji pracodawca nie jest zobowiązany do obliczenia i pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od takiego świadczenia.
