Czy wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela w ramach subrogacji podlega opodatkowaniu VAT?

     Czy czynność polegająca na zaspokojeniu wierzyciela i wstąpienie w jego prawa przez osobę trzecią stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT?

     Kwestia ta została poruszona m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 24 kwietnia 2020 r. (0114-KDIP4-3.4012.45.2020.2.IG), w której wnioskodawca zajął następujące stanowisko: ?Zgodnie z art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 z późn. zm.), osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:

1. jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
2. jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
3. jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;
4. jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

     Stosownie do § 2 ww. artykułu, w wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne.

     W oparciu o § 3 powołanego artykułu, jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.

     Uregulowana w powyższym przepisie instytucja subrogacji ustawowej polega na tym, że w sytuacjach w tym przepisie wyszczególnionych osoba trzecia, spłacając wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty i w tym zakresie wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela. W piśmiennictwie przyjmuje się, że celem subrogacji ustawowej jest zabezpieczenie osoby trzeciej, która spłaca wierzyciela. W wyniku wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela następuje zmiana wierzyciela. Podkreślić jednocześnie należy, że wierzytelność na skutek jej spłacenia nie wygasa dla dłużnika, lecz trwa nadal ze zmienionym podmiotem po stronie wierzyciela.

     W kwestii opodatkowania transakcji mających za przedmiot wierzytelności, kluczowe znaczenie ma wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r. (sygn. I FPS 5/11), gdzie sąd (kierując się treścią orzeczenia TSUE z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10), wskazał że:

      ?Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę (…). Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy ? obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności ? wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej po cenie niższej od jej wartości nominalnej nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT”.

     Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę, że planowana umowa Subrogacji nie będzie przewidywała wynagrodzenia należnego Obecnemu Wierzycielowi za przeniesienie na Wnioskodawcę praw majątkowych wynikających z Wierzytelności, gdyż Wnioskodawca, co wynika wprost z art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego, dokona spłaty Obecnego Wierzyciela do wysokości Wierzytelności.

     Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy uznać, iż nabycie przez Wnioskodawcę Wierzytelności w drodze Subrogacji, w okolicznościach przedstawionych w zdarzeniu przyszłym, nie będzie stanowiło odpłatnej usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Obecnego Wierzyciela. Wnioskodawca nie uzyska bowiem żadnego przysporzenia od Obecnego Wierzyciela, które mogłoby zostać uznane za jego wynagrodzenie z tytułu nabycia Wierzytelności.

     Samo przeniesienie Wierzytelności Spółek na rzecz Wnioskodawcy nie ma charakteru zapłaty za świadczenie przez Wnioskodawcę usługi na rzecz Obecnego Wierzyciela, ale stanowi skutek wstąpienia Wnioskodawcy w prawa zaspokojonego wierzyciela z tytułu Wierzytelności przysługujących wcześniej Obecnemu Wierzycielowi wobec Spółek od udzielonych pożyczek?.

     Powyższe stanowisko wnioskodawcy zostało uznane w pełni za prawidłowe. Reasumując należy stwierdzić, że jeżeli wierzyciel odprzedający wierzytelność nie uzyska z tego tytułu wynagrodzenia (spłata wierzyciela zostanie dokonana do wysokości wierzytelności), to czynność ta nie może być opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu