Darowizna środków pieniężnych wypłacana w transzach

Przy spełnieniu wymaganych przez ustawę warunków, otrzymanie przez Obdarowanego darowizny środków pieniężnych wypłacanej w transzach może podlegać zwolnieniu z podatku od tej darowizny.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej: ustawa) – podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny. Ustawa nie definiuje pojęcia „darowizna”, w tym zakresie należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Stosownie do art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. W myśl art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego – oświadczenie darczyńcy powinno być złożone formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r., obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy – obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Jeżeli nabycie następuje w częściach, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części, zgodnie z art. 6 ust. 1a ustawy.

Darowizna jest umową konsensualną, jednostronnie zobowiązującą. Zostaje zawarta, gdy dwie lub więcej stron złożą zgodnie oświadczenia woli. Staje się ona skuteczna przez samo porozumienie. W momencie zawarcia umowy, tj. sporządzenia aktu notarialnego, obdarowany nabywa całość przedmiotu darowizny. W związku z tym, że umowa darowizny ma charakter konsensualny, a nie realny, wydanie przedmiotu darowizny, w świetle definicji nie stanowi warunku jej zawarcia i pozostaje dla jej skuteczności okolicznością obojętną. Uwzględniając powyższe ustawodawca określając elementy konstrukcyjne podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania tego rodzaju umów określił moment powstania obowiązku podatkowego na moment nabycia darowizny, który w przypadku umowy zawartej w formie aktu notarialnego następuje w momencie jego sporządzenia.

W odniesieniu do umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego ustawodawca wskazuje jednoznacznie, kiedy powstaje obowiązek podatkowy – powstaje w momencie złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego. Nie ma zatem w takim przypadku zastosowania określony w art. 6 ust. 1a ustawy szczególny moment powstania obowiązku podatkowego odnoszący się do chwili nabycia poszczególnych części. Zastosowanie innego przepisu niż ten określony w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy nie uwzględniałoby bowiem charakteru darowizny jako umowy konsensualnej, a więc faktu nabycia przedmiotu w momencie skutecznego powzięcia zobowiązania przez darczyńcę. Nie jest bowiem możliwe nabycie części przedmiotu darowizny, w sytuacji gdy we wcześniejszym momencie zawarcia tej umowy przeniesiono własność całości jej przedmiotu na obdarowanego.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy– opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Stosownie do treści art. 9 ust. 2 ustawy – jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 tej ustawy – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Stosownie do art. 4a ust. 4 ustawy – obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Jak wynika zatem z wyżej powołanych przepisów prawa, umowy darowizny środków pieniężnych powyżej kwoty 9.637 zł, dokonane przez osoby wymienione w art. 4a ust. 1 ustawy, są zwolnione z podatku od darowizny, jeżeli zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2, tj. fakt otrzymania darowizny zostanie w ustawowym terminie zgłoszony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oraz nastąpi udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania środków na rachunek nabywcy (obdarowanego). Przy czym obowiązek zgłoszenia nie jest konieczny tylko wówczas, gdy nabycie następuje na podstawie dokumentu sporządzonego w formie aktu notarialnego.

W sytuacji, gdy zostanie zawarta umowa darowizny w formie aktu notarialnego, na podstawie której obdarowany otrzyma od swojego ojca darowiznę w postaci środków pieniężnych, a umowa darowizny przewiduje, że środki pieniężne przekazane tytułem darowizny zostaną wypłacone w kilku transzach bez określania na moment zawarcia umowy wysokości poszczególnych transz, jednocześnie środki będą przekazywane z rachunku bankowego darczyńcy na rachunek bankowy obdarowanego, a obdarowany będzie posiadał stosowne potwierdzenia przelewów; dodatkowo w treści aktu notarialnego umowy darowizny zostanie zawarte oświadczenie obdarowanego, że spełni warunki do skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy (udokumentuje otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek płatniczy w banku), to w świetle przytoczonych przepisów prawa otrzymana przez obdarowanego darowizna środków pieniężnych będzie podlegała zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Jeśli bowiem przekazanie środków zostanie udokumentowane w sposób określony w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy, tj. dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, to spełnione będą – jak wynika z przedstawionego zdarzenia przyszłego – wszystkie warunki do zwolnienia.

Ze względu na treść art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy, zachowanie formy aktu notarialnego dla omawianej darowizny będzie wykluczać obowiązek składania zawiadomień po stronie Obdarowanego z tytułu samej umowy jak i poszczególnych wypłacanych rat.

Stanowisko zostało zaprezentowane w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 27 sierpnia 2021 r. sygn. akt 0111-KDIB2-2.4015.68.2021.1.DR.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu