W dniu 6 lutego 2023 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej: „ustawa o fundacji rodzinnej”). W poniższym artykule autor przedstawia ogólne uwarunkowania prawne dotyczące tego nowego podmiotu.
Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu: „ustawa jest odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez środowisko firm rodzinnych wprowadzenia do polskiego systemu prawnego nowej instytucji ułatwiającej wielopokoleniową sukcesję oraz pozwalającej pogodzić interesy związane z działalnością gospodarczą i interesy prywatne”. Postulaty te wskazywały, że obecnie brak jest prawnych możliwości na zapewnienie ciągłości sukcesji majątku rodzinnego gromadzonego przez wiele lat. Co prawda osoby, które zgromadziły majątek mogły korzystać z rozwiązań przewidzianych, czy to w kc, czy też korzystając ze szczątkowych rozwiązaniach zawartych w ksh, jednak generalnie takie rozwiązanie jest skuteczne jedynie do drugiego pokolenia, a to co wydarzy się później nie mamy realnego wpływu.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o fundacjach rodzinnych, fundacja rodzinna a jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Osobowość prawna, której pozbawione są np. spółki osobowe pozwala jej na samodzielne kształtowanie swojej sytuacji prawnej w obrocie gospodarczym. Przez świadczenie na podstawie ust. 2 rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Sama nazwa fundacji może być dowolnie kształtowana oraz zawierać oznaczenie „Fundacja Rodzinna”. Dopuszczalne jest również używanie skrótu F.R.
Na podstawie art. 7 ustawy o fundacji rodzinnej Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł. Natomiast samym fundatorem na mocy art. 11 tej ustawy może być tylko osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie.
Istotnym zagadnieniem jest zakres działalności gospodarczej, który może wykonywać fundacja rodzinna. Na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, czyli działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły jedynie w zakresie:
- zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
- przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
- udzielania pożyczek:
- spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
- spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
- beneficjentom;
- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
- 7 produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
- gospodarki leśnej.
Ustawa wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
