Nielegalny pobór energii elektrycznej jako dostawa towarów na gruncie VAT

W niniejszym artykule autor omówił wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 27 kwietnia 2023 r. w sprawie C-677/21 Fluvius Antwerpen v. MX¹, zgodnie z którym bezprawny pobór energii stanowi dostawę towarów obejmującą przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą oraz jest wynikiem wykonywania działalności gospodarczej, przez co powinien podlegać opodatkowaniu VAT.

 

1. Uwagi ogólne

Omawiana sprawa dotyczy sporu między Fluvius Antwerpen, operatorem sieci dystrybucji energii elektrycznej, a MX, odbiorcą energii elektrycznej.

Dostawa energii dla osób fizycznych jest w regionie Flandrii (Belgia) regulowana dekretem z dnia 8 maja 2009 r. sprawie ogólnych przepisów w dziedzinie polityki energetycznej (Decreet van 8 mei 2009 houdende algemene bepalingen betreffende het energiebeleid²), uzupełnionym i wdrożonym na mocy rozporządzenia rządu flamandzkiego z dnia 19 listopada 2010 r. w sprawie ogólnych przepisów w dziedzinie polityki energetycznej (Besluit van de Vlaamse Regering van 19 november 2010 houdende algemene bepalingen over het energiebeleid³).

W okresie od dnia 7 maja 2017 r. do dnia 7 sierpnia 2019 r. MX, osoba prywatna, bezprawnie zużyła energię elektryczną.

Po stwierdzeniu tego bezprawnego zużycia Fluvius wystawił fakturę na kwotę 813,41 euro, w tym 131,45 euro podatku VAT, wraz z odsetkami za zwłokę i odsetkami z tytułu trwania sporu. MX nie zapłacił tej faktury.

W dniu 22 czerwca 2021 r. Fluvius wytoczył zatem powództwo przeciwko MX o zapłatę wspomnianej faktury przed vredegerecht te Antwerpen (sądem pokoju w Antwerpii, Belgia), będącym sądem odsyłającym. W postanowieniu odsyłającym sąd ten zasądził od MX rekompensatę na rzecz Fluviusa w wysokości kosztów bezprawnie pobranej energii. Niemniej wyraża on wątpliwości co do wymagalności VAT w okolicznościach takich, jak w zawisłej przed nim sprawie.

Z tych powodów vredegerecht te Antwerpen postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1) Czy art. 2 ust. 1 lit. a) w związku z art. 14 ust. 1 dyrektywy [2006/112]⁴ należy interpretować w ten sposób, że bezprawny pobór energii stanowi dostawę towarów, polegającą na przeniesieniu prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel?

2)   W przypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej – czy art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy [2006/112] należy interpretować w ten sposób, że bezprawny pobór energii stanowi dostawę towarów, polegającą na przeniesieniu prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa?

3)   Czy art. 9 ust. 1 dyrektywy [2006/112] należy interpretować w ten sposób, że skoro [Fluviusowi] przysługuje rekompensata z tytułu bezprawnego poboru energii, to należy uznać, że jest on podatnikiem, ponieważ bezprawny pobór energii jest wynikiem wykonywania «działalności gospodarczej» [przez Fluviusa], polegającej na wykorzystywaniu, w sposób ciągły, majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu?

4)   Jeżeli art. 9 ust. 1 dyrektywy [2006/112] należy interpretować w ten sposób, że bezprawny pobór energii jest wynikiem działalności gospodarczej, to czy art. 13 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy [2006/112] należy interpretować w ten sposób, że [Fluvius] jest organem władzy publicznej, a w przypadku odpowiedzi twierdzącej na to pytanie – czy art. 13 ust. 1 akapit trzeci tej dyrektywy należy zatem interpretować w ten sposób, że bezprawny pobór energii nie stanowi wyniku działań Fluviusa o skali na tyle niewielkiej, by mogły one zostać pominięte?”⁵.

 

2. Stanowisko TSUE

TSUE w zakresie pierwszego i drugiego pytania zauważył, że: „jeśli dostawa energii elektrycznej nastąpiła w braku zawarcia umowy, stosunki między konsumentem działającym bezprawnie a operatorem sieci dystrybucji energii elektrycznej są regulowane regulaminem przyłączenia mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych postępowania głównego, który definiuje pojęcie «bezprawnego poboru» i przewiduje przypisanie przez operatora sieci dystrybucji wynikającego stąd zużycia podmiotowi, który dokonał tego poboru” oraz „zarówno dekret w sprawie energii [dekret z dnia 8 maja 2009 r. sprawie ogólnych przepisów w dziedzinie polityki energetycznej], jak i rozporządzenie w sprawie energii [rozporządzenie rządu flamandzkiego z dnia 19 listopada 2010 r. w sprawie ogólnych przepisów w dziedzinie polityki energetycznej] regulują przypadek poboru energii elektrycznej bez zawarcia umowy i bez uprzedniego zgłoszenia operatorowi sieci dystrybucji i określają zasady, według których ustala się rekompensatę korzyści nienależnie uzyskanej przez tego konsumenta”⁶.

Tym samym w ocenie TSUE „dostawa energii elektrycznej dokonywana przez operatora sieci dystrybucji, nawet jeśli jest ona niezamierzona i wynika z bezprawnego działania osoby trzeciej, stanowi odpłatną dostawę towarów obejmującą przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą”⁷.

Z kolei w przedmiocie pytania trzeciego i czwartego TSUE stanął na stanowisku, że „dostawa energii elektrycznej dokonywana przez operatora sieci dystrybucji, nawet jeśli jest ona niezamierzona i wynika z bezprawnego działania osoby trzeciej, stanowi działalność gospodarczą wykonywaną przez tego operatora, ponieważ wiąże się z ryzykiem nieodłącznie związanym z jego działalnością jako operatora sieci dystrybucji energii elektrycznej”⁸.

Dodatkowo w rozumieniu art. 13 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE: „W każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane za podatników w związku z czynnościami określonymi w załączniku I, chyba że niewielka skala tych działań sprawia, że mogą być one pominięte”⁹.

Pominięcie „niewielkiej skali działań” stanowi odstępstwo od ogólnej zasady opodatkowania VAT każdej działalności o charakterze gospodarczym. Kwestia ta została poddana ścisłej wykładni w wyroku TSUE z dnia 25 lutego 2021 r.¹⁰ Tym samym, gdy można uznać, że działalność, o której mowa w załączniku I do dyrektywy 2006/112/WE, wykonywana przez podmiot prawa publicznego działający jako organ władzy publicznej, ma zakres minimalny, czy to w przestrzeni, czy w czasie, i w konsekwencji tak mały wpływ gospodarczy, że zakłócenia konkurencji, jakie mogłyby z niej wynikać, byłyby jeśli nie zerowe, to przynajmniej nieznaczne, działalność ta nie podlega opodatkowaniu VAT. Jednakże dostawa energii elektrycznej, taka jak będąca przedmiotem wyroku w sprawie Fluvius, nie wpisuje się w ramy działalności o niewielkiej skali i powinna w związku z tym podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

 

Przypisy

¹     ECLI:EU:C:2023:348, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX:62021CJ0677, dostęp: 25.05.2023, dalej: wyrok w sprawie Fluvius.

²     Belgisch Staatsblad z dnia 7 lipca 2009 r., s. 46192.

³     Belgisch Staatsblad z dnia 8 grudnia 2010 r., s. 74551.

⁴     Dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, s. 1, ze zm., dalej: dyrektywa 2006/112/WE (przyp. red.).

⁵     Wyrok w sprawie Fluvius, dok. cyt., pkt 25.

⁶     Tamże, pkt 32.

⁷     Tamże, pkt 39.

⁸     Tamże, pkt 57.

⁹     Tamże, pkt 5.

¹⁰    Wyrok w sprawie C-604/19 Gmina Wrocław v. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, ECLI:EU:C:2021:132.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu