Odpowiedzialność pracodawcy za bezpieczne i higieniczne warunki pracy

Pracownik ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ciąży na każdym pracodawcy, co z kolei wynika z przepisów kodeksu prawa pracy. Niekiedy przedmiotowy obowiązek nie jest realizowany przez pracodawcę i w wyniku naruszenia tego obowiązku dochodzi do wypadku przy pracy (pokrzywdzonym może być zarówno pracownik jak i osoba trzecia biorąca udział w wypadku).

Odpowiedzialność karną za wypadek przy pracy przewiduje zasadniczo art. 220 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeksu karnego, zwanego dalej: ,,k.k.’’ Zgodnie z regulacją art. 220 k.k.: kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Natomiast, nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo. Przepis ten nie mówi wprost o pracodawcy, członkach zarządu czy Prezesie spółki, jednakże posługuje się bardzo szerokim zakresem podmiotowym. Podmiotem przestępstwa, a więc osobą, która może ponieść odpowiedzialność karną za tego typu przestępstwo jest tylko ten, kto w zakładzie pracy jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy. Przeważnie jest to członek Zarządu tudzież Prezes spółki.

Nie istnieje jednolita definicja tzw. bezpieczeństwa i higieny pracy. Są to przede wszystkim wszelkiego rodzaju środki ostrożności, np. organizacyjne (dotyczące np. wymiaru czasu pracy pracownika) medyczne, techniczne, itd. mające na celu wyeliminowania wszelkich możliwych zagrożeń związanych z wykonywaniem pracy danego rodzaju.

Źródłem rozważań dotyczących odpowiedzialności na naruszenie przepisów bhp jest zasada ogólna wyrażona w art. 207 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r., zwana dalej,, k.p.’’, zgodnie z którą pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp i jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne warunki pracy.

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W celu realizacji powyższego obowiązku pracodawca wiedząc o istniejących uchybieniach powinien wydawać polecenia usunięcia uchybień, wykonania nakazów i zaleceń właściwych organów nadzoru oraz kontrolować ich realizację tak aby nie dochodziło do sytuacji stwarzających zagrożenie dla pracowników oraz osób trzecich, które mogłyby zostać poszkodowane w wyniku działań pracowników.

Przedmiotem ochrony z art. 220 k.k. jest prawo pracownika do pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Ochrona obejmuje wszystkich pracowników, nie tylko tych, którzy obsługują urządzenia funkcjonujące w warunkach zagrożenia lub bezpośrednio stykają się z nimi. Czynność sprawcza polega na niedopełnieniu obowiązku w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

W sytuacji, gdy sąd ustali, że do wypadku przy pracy doszło w wyniku zaniedbań pracodawcy, to zgodnie z art. 220 § 1 k.k. można go pozbawić wolności nawet na 3 lata. Co ważne, przepis ten mówi o „narażeniu” na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia, co do zasady więc ukarać zatrudniającego można nawet, gdy pracownik nie dozna uszczerbku na zdrowiu, a gdyby jednak do utraty zdrowia lub życia doszło, właściwe będzie zastosowanie art. 160 k.k.

W sytuacji, gdy następstwem wypadku przy pracy jest śmierć lub uszczerbek na zdrowiu pracownika w grę wchodzi tzw. kumulatywna kwalifikacja, a zatem odpowiedzialność karna przewidziana także w innych przepisach. Należy bowiem pamiętać, że opisany wyżej art. 220 k.k. penalizuje jedynie zachowania skutkujące narażeniem na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli w następstwie wypadku przy pracy pracownik poniósł śmierć w grę dodatkowo może wchodzić odpowiedzialność z art. 155 k.k. za nieumyślne spowodowanie śmierci. Jeżeli następstwem wypadku przy pracy jest uszczerbek na zdrowiu to wówczas dodatkowo może wchodzić w grę odpowiedzialność karna z art. 156 lub 157 kodeksu karnego za spowodowanie tego uszczerbku.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu