Opodatkowanie nieruchomości przedsiębiorcy

Dnia 1 czerwca 2021 r. NSA wydał wyrok sygn. III FSK 3555/21 w przedmiocie podatku od nieruchomości. W zakresie niniejszej sprawy Podatnik wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej przejawiając wątpliwości na tle art. 6 ust. 4 ustawy. Zdaniem podatnika z zawartego w tym przepisie nieostrego sformułowania „ustanie okoliczności uzasadniających obowiązek podatkowy” nie wynika, by jedynym jego desygnatem było wyłącznie przeprowadzenie likwidacji księgowej bądź fizycznej danego obiektu, a w szczególności, by niezbędne było jego wyburzenie, rozebranie, wykopanie lub zezłomowanie W ocenie zainteresowanego wskazany przepis nie przesądza zatem, że przedmiotem opodatkowania powinna być także nieużytkowana część danego obiektu.

Wobec powyższego podatnik przyjął, że ustanie okoliczności uzasadniających obowiązek podatkowy zachodzi w razie zaistnienia trwałej niemożności wykorzystania obiektu, to zaś ma jego zdaniem miejsce m.in. w sytuacji, gdy nieużytkowany odcinek rurociągu zostaje fizycznie odcięty od sieci, zarazem jednak pozostawiony w gruncie, z uwagi na fakt, że jego demontaż (wykopanie rur) wiązałby się z koniecznością poniesienia wydatków przewyższających przychody ze złomowania wydobytych elementów i generowałby dodatkowe koszty związane m. in. z koniecznością odtworzenia nawierzchni.

W wyroku z dnia 13 listopada 2020 r. (I SA/Gl 485/20) WSA w Gliwicach nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika. Przeciwnie, uznał, że posiadanie przez przedsiębiorcę środka trwałego, który został w 92,13 % został wyłączony z eksploatacji nie wyklucza, w świetle art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy, kwalifikowania tego obiektu jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, bowiem fakt niewykorzystywania środka trwałego jest okolicznością irrelewantną dla kwestii opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Tym samym sąd zaakceptował kwalifikację przyjętą przez organ interpretacyjny, który w ramach wykładni art. 1a ust.1 pkt 3 ustawy skonstatował, że z treści tego przepisu nie wynika warunek rzeczywistego wykorzystywania wskazanych w nim przedmiotów opodatkowania na cele związane z działalnością gospodarczą.

Podatnik nie zgodził się ze stanowiskiem WSA w Gliwicach i wniósł skargę kasacyjną do NSA. Sąd uchylił zaskarżony wyrok w całości. NSA stwierdził, że „(…) że Trybunał Konstytucyjny (dalej „TK”). w wyroku z 12 grudnia 2017 r. sygn. akt SK 13/15 (Dz. U. z 2017 r. poz. 2372) stwierdził, że: „Art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1785 i 2141) rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.” TK zwrócił uwagę, że ” (…) samo prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie jest relewantne dla opodatkowania gruntu stawką podatkową od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (…). Zważywszy na ratio legis stosowania podwyższonej stawki, jaką jest potencjalna możliwość uzyskiwania przychodów z wykorzystania danych gruntów, niezbędne jest ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanego gruntu, którego współposiadaczem pozostaje osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą”.

Również w kolejnym wyroku z 24 lutego 2021 r., SK 39/19, TK orzekł, że: „art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170) rozumiany w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie posiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.” W ocenie Trybunału przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatku jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Opodatkowanie wyższą stawką podatku od nieruchomości gruntów lub budynków – niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do prowadzenia działalności gospodarczej – wyłącznie ze względu na posiadanie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą Trybunałuznaje za niezgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji. Art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. stanowi instrument służący celom innym niż fiskalne, będący nieproporcjonalnym obciążeniem podatkowym polegającym na nieodróżnianiu sytuacji podatkowej podatników posiadających nieruchomości, ale niewykorzystujących i niemogących ich wykorzystać do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatników wykorzystujących posiadane nieruchomości do prowadzenia działalności gospodarczej. Zastosowane kryterium „posiadania gruntu przez przedsiębiorcę” nie realizuje wyłącznie celu fiskalnego, przez co prowadzi do nieuzasadnionego konstytucyjnie naruszenia prawa do własności. Jednocześnie zaskarżonej regulacji nie można uzasadnić ochroną interesu publicznego, co prowadzi do wniosku, że nie są w tym przypadku spełnione przesłanki testu proporcjonalności. Tym samym zaskarżoną regulację Trybunałuznaje za sprzeczną również z art. 31 ust. 3 oraz art. 84 Konstytucji. Nieproporcjonalność ingerencji w konstytucyjne prawo własności Trybunałupatruje w braku precyzyjnych kryteriów, poza samym posiadaniem nieruchomości przez przedsiębiorcę, pozwalających ustalić występowanie faktycznego lub potencjalnego związku gruntu lub budynku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastosowanie wyższej stawki podatkowej dla nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l.) wyłącznie na podstawie kryterium posiadania danej nieruchomości przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą stanowi nieproporcjonalną ingerencję w prawo do własności tych podmiotów.

Mamy tu do czynienia z tzw. wyrokiem interpretacyjnym, w którym TK stwierdził niezgodność z Konstytucją RP art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. w określonym jego rozumieniu. Cecha niekonstytucyjności przypisana jest wskazanej w sentencji tego wyroku treści normy prawnej, ustalonej w wyniku poprzedniej wykładni. Skutkiem tego wyroku jest eliminacja takiej interpretacji tego przepisu, która w kwestii związania gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej, ogranicza się do faktu ich posiadania przez przedsiębiorcę lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Taki sposób wykładni przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., znajdujemy również w najnowszych wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyroki NSA z dnia 4 marca 2021 r., sygn. akt: III FSK 895/21, sygn. akt III FSK 896/21, sygn. akt III FSK 897/21, sygn. akt III FSK 898/21, sygn. akt III FSK 899/21).

W świetle powyższego za błędne należy uznać stanowisko Sądu I instancji, który przyjął, że w art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. nie wprowadzono warunku faktycznego wykorzystania budowli na cele związane z działalnością gospodarczą; sam fakt posiadania przez przedsiębiorcę budowli skutkuje uznaniem, że jest ona związana z prowadzeniem działalności gospodarczej. Tymczasem wykładnia omawianego przepisu powinna uwzględniać nie tylko fakt posiadania przez przedsiębiorcę, ale także i to, czy przedmiot opodatkowania jest, lub co najmniej może być wykorzystywane dla prowadzonej działalności gospodarczej. W stanie faktycznym przedstawionym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wprost stwierdzono, że budowla (jej część) nie jest, i nie może być wykorzystywana na cele prowadzonej działalności gospodarczej. Powyższe zaś oznacza, że fragment rurociągu trwale wyłączony z eksploatacji nie stanowi przedmiotu opodatkowania i z końcem miesiąca, w którym to zdarzenie miało miejsce Spółka powinna zaprzestać naliczania podatku od nieruchomości od tej wartości rurociągu, która odpowiada wyłączonej z eksploatacji części”.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu