W wyroku z 24 lutego 2021 r. (sygn. SK 39/19) Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w kwestii zgodności z Konstytucją art. 1a ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej określanej jako: „ustawa o podatkach i opłatach lokalnych”). Zgodnie z wyrokiem wskazany przepis rozumiany w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie posiadanie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest niezgodny z chronionym konstytucyjnie prawem własności.
Innymi słowy: za niezgodne z ustawą zasadniczą TK uznał takie rozumienie wspomnianego art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, które kwalifikuje budynki, budowle czy grunty do opodatkowania według najwyższych stawek podatku od nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wyłącznie na podstawie kryterium posiadania danej nieruchomości przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Niezgodność z Konstytucją polega na nieproporcjonalnej ingerencji w prawo do własności tych podmiotów, a więc niezachowaniu równowagi pomiędzy obowiązkiem ponoszenia ciężarów w postaci płacenia podatków i innych danin publicznych (art. 84 Konstytucji) oraz prawem własności (art. 64 ust. 1 Konstytucji).
Wyrok TK zapadł w wyniku zgłoszenia skargi konstytucyjnej, po tym jak oddalone zostały kolejno: skarga od wyroku WSA utrzymującego decyzję Kolegium Odwoławczego akceptującego niekorzystną dla przedsiębiorcy decyzję burmistrza ustalającą kwotę podatku od nieruchomości oraz skarga kasacyjna od wyroku WSA złożona do NSA. Przedmiotem oceny TK były przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w brzmieniu obowiązującym do końca 2015r., jednak również w obecnym stanie prawnym art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy odwołuje się do zakwestionowanego kryterium posiadania danej nieruchomości przez przedsiębiorcę.
Nie zostało dotąd opublikowane uzasadnienie wyroku TK, które wyjaśni, jakie należy postępować przy opodatkowaniu nieruchomości związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Niezależnie jednak od treści tegoż uzasadnienia wyrok wpłynąć powinien na zmianę kierunku orzecznictwa, w którym dominuje obecnie pogląd, że nieruchomość znajdująca się w posiadaniu osoby fizycznej, będącej przedsiębiorcą, jest związana z powadzeniem działalności gospodarczej, ilekroć stanowi ona element przedsiębiorstwa, o czym w szczególności przesądzać może samo ujęcie tej nieruchomości w ewidencji środków trwałych.
Jednym z ostatnich przykładów wyroków zawierających niekorzystne dla podatników stanowisko w kwestii zakwalifikowania nieruchomości jako związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest m.in. aprobujący zaskarżoną interpretację indywidualną w przedmiocie podatku od nieruchomości wyrok WSA w Gliwicach w z dnia 13 listopada 2020 r. (I SA/Gl 485/20), w którym Sąd potwierdził, że ? co do zasady ? sam fakt posiadania przez przedsiębiorcę gruntu, budynku lub budowli przesądza o zakwalifikowaniu ich jako związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej ? niezależnie od tego, czy przedsiębiorca na bieżąco w całości, bądź tylko w części z nich korzysta. Tym samym sąd zaakceptował kwalifikację przyjętą przez organ interpretacyjny, który w ramach wykładni art. 1a ust.1 pkt 3 ustawy skonstatował, że z treści tego przepisu nie wynika warunek rzeczywistego wykorzystywania wskazanych w nim przedmiotów opodatkowania na cele związane z działalnością gospodarczą.
Należy zaznaczyć, że ocena ta jest zgodna jest z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem sądowoadministracyjnym, w tym z wyrokami NSA: z dnia 20 marca 2009 r. (II FSK 1888/07), 18 lipca 2012 r. (II FSK 32/11), 20 grudnia 2012 r. (II FSK 1877/11), 4 marca 2016 r. (II FSK 36/14) i 11 stycznia 2018 r. (II FSK 3407/15).
dr Joanna Kiszka
Dyrektor Śląskiego Oddziału Instytutu Studiów Podatkowych
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. 32 259 71 50
