Zgodnie z interpretacją z dnia 23 września 2020 r. o sygn.: 0113-KDIPT1-1.4012.523.2020.3.ŻR wypłacane na rzecz podatnika kwoty odstępnego z tytułu odstąpienia od umowy kupna-sprzedaży przez sprzedającego stanowi wynagrodzenie za świadczenie usługi i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.
W analizowanej sprawie Wnioskodawczyni wskazała, że prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu towarami używanymi w tzw. systemie VAT marża odkupionymi od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w celu ich dalszej odsprzedaży. Niekiedy zawarcie ostatecznej umowy kupna sprzedaży towaru używanego z odsprzedającym przedmiot jest poprzedzane zawarciem umowy przedwstępnej, na podstawie której Wnioskodawczyni wypłaca zaliczkę na poczet przyrzeczonej sprzedaży towaru. Zawierana umowa przedwstępna daje sprzedającemu możliwość odstąpienia od umowy bez podania przyczyny za zapłatą odstępnego. Według Wnioskodawczyni odstąpienie od umowy przez odsprzedającego na podstawie art. 396 k.c. jest realizacją jego uprawnienia na podstawie uzgodnienia w umowie przez sprzedawcę i nabywcę, iż odstąpienie od umowy przedwstępnej przejawiające się w rezygnacji z zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży, nie może samo w sobie stanowić przesłanki opodatkowania VAT na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT z 11 marca 2004 r. Jako nabywca wypłacający zaliczkę, za realizację konkretnej umowy Wnioskodawczyni ma prawo oczekiwać, że transakcja dojdzie do skutku. Tak więc według niej odstępne stanowi rodzaj rekompensaty/odszkodowania za niespełnienie zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej w postaci zawarcia umowy przyrzeczonej. Nie dochodzi do zakończenia umowy, bo nie doszło do jej zawarcia.
Organ nie podzielił zdania Wnioskodawczyni i wskazał, iż w odniesieniu do otrzymanej od sprzedającego kwoty odstępnego Wnioskodawczyni występuje w roli podatnika podatku od towarów i usług, ponieważ umowa, którą zawarła ze sprzedającym dotyczyła jej działalności gospodarczej, tj. kupna-sprzedaży towarów. W konsekwencji organ doszedł do wniosku, że wypłacane na rzecz Wnioskodawczyni kwoty odstępnego z tytułu odstąpienia od umowy kupna-sprzedaży przez sprzedającego stanowi w analizowanym przypadku wynagrodzenie za świadczenie usługi i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, jako odpłatne świadczenie usług.
Podsumowując: w analizowanym przypadku organ doszedł do wniosku, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług objęte jest odstępne od umowy przedwstępnej, ponieważ jest to forma wynagrodzenia, a zgodę na wcześniejsze odstąpienie od umowy należy traktować jako odpłatne świadczenie usług. Trzeba jednak podkreślić, że linia orzecznicza kształtuje się odnośnie tego zagadnienia odmiennie (por. wyrok NSA z 13 lutego 2020 r., sygn. akt I FSK 1382/17).
