Opodatkowanie przychodów nieujawnionych lub pochodzących z nieujawnionych źródeł

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia źródła przychodów. W art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wymienione jest źródło określone jako „inne źródła przychodów”. Podkategorią owych innych źródeł przychodów są „przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach” lub „pochodzące ze źródeł nieujawnionych”, które są przedmiotem niniejszego omówienia.

Regulacje dotyczące opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych zostały określone w rozdziale 5a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. Zasadniczo można mówić o dwóch rodzajach przychodów, tj. o „przychodach nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach” i „przychodach pochodzących ze źródeł nieujawnionych”. Częściej jednak na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. będzie się mówiło o „przychodach nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych” traktowanych niemal jak jedna kategoria przychodów – ustawodawca określa zasadniczo wspólne regulacje dla obu kategorii przychodów, które łączy to, że nie znajdują pokrycia w ujawnionych źródłach.

Definicja legalna. Definicję legalną omawianych przychodów określa art. 25b ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. Za „przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych” uznaje się:

1. nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach obejmujące przychody ze źródeł wskazanych przez podatnika, ujawnione w nieprawidłowej wysokości,
2. ze źródeł nieujawnionych obejmujące przychody ze źródeł niewskazanych przez podatnika i nieustalonych przez organ podatkowy

• w kwocie odpowiadającej nadwyżce „wydatku” nad „przychodami (dochodami) opodatkowanymi” lub „przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi”, uzyskanymi przed poniesieniem tego „wydatku”.

Wydatek. Za wydatek uznaje się wartość zgromadzonego w roku podatkowym mienia lub wysokość wydatkowanych w roku podatkowym środków (w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie roku podatkowego), w którym zgromadzono te środki.

Przychody (dochody) opodatkowane. Za przychody (dochody) opodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, spełniające łącznie następujące warunki:

1. ich pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania;
2. jest możliwe określenie lub ustalenie zobowiązania podatkowego w odniesieniu do wartości, które mają wpływ na ustalenie takiego zobowiązania, albo zobowiązanie takie zostało określone lub ustalone, albo zostały zgłoszone do opodatkowania.

Przychody (dochody) nieopodatkowane. Za przychody (dochody) nieopodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, których pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania, oraz które:

1. były wolne od podatku lub zwolnione od opodatkowania na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw albo
2. nie podlegały opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw, albo
3. były objęte obowiązkiem podatkowym w zakresie właściwego podatku, jednak zobowiązanie podatkowe nie powstało albo wygasło wskutek: zaniechania poboru podatku, umorzenia zaległości podatkowej, zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku, przedawnienia.

Powstanie obowiązku podatkowego z tytułu nieujawnionych przychodów. Obowiązek podatkowy z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych powstaje na ostatni dzień roku podatkowego, w którym powstał przychód w kwocie odpowiadającej nadwyżce wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi.

Podstawa opodatkowania nieujawnionych przychodów. Podstawę opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych stanowi w roku podatkowym przychód odpowiadający kwocie nadwyżki wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi. W przypadku wystąpienia w roku podatkowym więcej niż jednej nadwyżki, podstawę opodatkowania stanowi suma przychodów odpowiadających kwocie nadwyżek wydatków nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi.

Stawka podatkowa. Od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych zryczałtowany podatek dochodowy wynosi 75% podstawy opodatkowania.

Podatek ustalany w drodze decyzji. Podatek od tych przychodów ustala w drodze decyzji organ podatkowy.

Ciężar dowodu spoczywający na podatniku. W toku postępowania podatkowego albo w toku kontroli celno-skarbowej ciężar dowodu w zakresie wykazania przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych stanowiących pokrycie wydatku spoczywa na podatniku.