Opodatkowanie umowy sponsoringu

Celem niniejszego artykułu jest omówienie aspektów prawno-podatkowych umowy sponsoringu. Jest to coraz częściej wykorzystywana umowa w obrocie gospodarczym ze względu na korzyści podatkowe, które odnoszą obie strony zawierające ten typ umowy.

 

1. Umowa sponsoringu – definicja

Sponsoring – w przeciwieństwie do darowizny, w której wymierne korzyści majątkowe odnosi tylko jedna ze stron – jest oparty na wzajemnych świadczeniach obu stron zawierających umowę, tj. sponsora i sponsorowanego. Sponsoring jest formą wypromowania się, reklamy oraz pozytywnego kształtowania wizerunku, dzięki czemu wykorzystywana jest renoma sponsorowanego, aby wypromować działania sponsora albo zwiększyć jego zyski. Owa forma współpracy jest oparta na umowie sponsoringu, która określa prawa i obowiązki obu stron.

Umowa sponsorska należy do umów nienazwanych, nie należy zatem do umów regulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny¹, jej treść może być kształtowana dowolnie przez strony na zasadzie swobody umów na podstawie art. 353¹ k.c. Strony zawierające umowę mogą więc ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Jako że omawiana umowa jest umową wzajemną (dwustronną), obowiązują zasady określone w art. 487 k.c., stanowiące, że umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Stanowi ona rodzaj umowy o świadczenie usług reklamowych, w konsekwencji na mocy art. 750 k.c. stosuje się do niej przepisy o umowie zlecenia.

Najczęstszą formą zobowiązania zawartego w umowie sponsoringu jest zobowiązanie sponsora do spełnienia na rzecz drugiej strony (sponsorowanego) świadczenia majątkowego, np. zapłaty określonej kwoty bądź świadczenia usług, na wskazany w umowie cel związany z działalnością sponsorowanego. Sponsorowany zobowiązuje się natomiast do dokonania w interesie sponsora określonych w umowie czynności mających na celu utrwalenie lub polepszenie wizerunku sponsora, jego renomy, a także rozpoznawalności używanych przez niego oznaczeń odróżniających (np. znaków towarowych)². Sponsoring jest uważany za doskonałą formę kreowania wizerunku, zwłaszcza dzięki wspieraniu wybranych dziedzin, np. kultury, zdrowia czy sportu, celem osiągnięcia popularności³.

 

2. Strony umowy sponsoringu

Stroną umowy sponsoringu może być każdy podmiot prawa, zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, a ponadto sponsorującym może być także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną. System prawny ogranicza również możliwości sponsoringu dla niektórych osób prawnych. W art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji⁴ zabrania się sponsorowania audycji lub innych przekazów, z zastrzeżeniem ust. 6, przez:

1. partie polityczne;
2. związki zawodowe;
3. organizacje pracodawców;
4. osoby fizyczne lub osoby prawne, których zasadniczą działalność stanowi produkcja lub sprzedaż towarów lub świadczenie usług, o których mowa w art. 16b ust. 1 (np. wyroby tytoniowe, alkohol, produkty lecznicze, gry hazardowe).

Zabronione jest sponsorowanie transmisji sportowych przez podmioty wymienione w pkt 1-3 oraz przez przedsiębiorców, których główna działalność polega na produkcji, sprzedaży lub innym udostępnianiu towarów lub usług, których reklama jest zakazana zgodnie z ww. art. 16b ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r., z zastrzeżeniem art. 13¹ ust. 5 i 6 ustawy z dnia 26 października 1986 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi⁵. Zabrania się w ten sposób informowania o sponsorowaniu imprez sportowych, koncertów muzycznych oraz innych imprez masowych przez producentów i dystrybutorów napojów, których zasadniczą działalność stanowi produkcja lub sprzedaż napojów alkoholowych zawierających od 8% do 18% alkoholu, w jakikolwiek inny sposób niż przez umieszczanie wewnątrz dzienników i czasopism, na zaproszeniu, bilecie, plakacie, produkcie lub tablicy informacyjnej związanej z określoną imprezą nazwy producenta lub dystrybutora oraz jego znaku towarowego. Zastrzeżenie do powyższej regulacji zawiera art. 13¹ ust. 6 ustawy z dnia 26 października 1986 r. stanowiący, że informowanie o sponsorowaniu może być prowadzone w radiu i telewizji pod warunkiem, że będzie ograniczone wyłącznie do podania nazwy producenta lub dystrybutora napojów zawierających do 18% alkoholu lub jego znaku towarowego, a informacja ta nie będzie prezentowana w telewizji przez osobę fizyczną lub z wykorzystaniem wizerunku postaci ludzkiej⁶.

Ponadto na mocy art. 17 ust. 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. zabronione jest sponsorowanie audycji i innych przekazów przez podmioty prowadzące działalność w zakresie gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, przyjmowania zakładów wzajemnych i gier na automatach. Oprócz tego na mocy ust. 7 zabronione jest również sponsorowanie:

1. serwisów informacyjnych, z wyjątkiem sportowych i prognozy pogody;
2. audycji publicystycznych o treści społeczno-politycznej;
3. audycji poradniczych i konsumenckich;
4. audycji wyborczych lub bezpośrednio związanych z kampanią wyborczą.

 

3. Zasady opodatkowania umowy sponsoringu

 

3.1. Podatki dochodowe

Z prawno-podatkowego punktu widzenia działania sponsorskie są kosztami uzyskania przychodu na gruncie podatków dochodowych, co wynika z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych⁷ oraz z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych⁸.

Jeżeli świadczenie sponsora będzie miało charakter pieniężny, należy rozważyć, czy dokonana wpłata może zostać zaliczona przez niego do kosztów uzyskania przychodu.

Do sytuacji, w której sponsor nabył usługę reklamową, aby zwiększyć rozpoznawalność swojej marki, odniósł się WSA w Warszawie w wyroku z dnia 12 czerwca 2008 r.⁹ Sąd stwierdził, że: „Za reklamę można […] uznać również i takie działania, które co prawda nie prezentują określonych towarów lub usług wraz z informacjami je wartościującymi, lecz promują markę określonej firmy, zwiększając jej rozpoznawalność na rynku, co w efekcie wpływa na zwiększenie zainteresowania sprzedawanymi przez nią towarami lub świadczonymi usługami. Reklama taka, nazywana reklamą instytucjonalną, ma za zadanie prezentowanie konkretnego przedsiębiorstwa poprzez lansowanie jego znaku firmowego czy też nazwy. Jej zadaniem jest stworzenie sprzyjającego dla firmy klimatu, pozytywne nastawienie potencjalnych klientów, umocnienie stopnia rozpoznawalności i znajomości firmy przez odbiorców tego rodzaju reklamy, oraz w konsekwencji zwiększenie popytu na jej towary lub usługi”¹⁰.

Biorąc pod uwagę powyższe, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. sponsor może rozpoznać koszt podatkowy z tytułu zakupu usługi reklamowej, jeżeli został on poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Kosztami uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 tej ustawy są koszty:

1. poniesione przez podatnika,
2. definitywne (bezzwrotne),
3. pozostające w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
4. poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, tj. istnieje związek przyczynowy między poniesieniem kosztu a powstaniem lub realną szansą powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła (w momencie ponoszenia wydatku podatnik mógł, według obiektywnej oceny, oczekiwać skutku w postaci osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła).

Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. oraz art. 23 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

NSA w wyroku z dnia 9 grudnia 2020 r. podkreślił, że: „W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego ugruntowany jest pogląd, że do uznania wydatku za koszt uzyskania przychodów niezbędne jest nie tylko zaistnienie konkretnego zdarzenia gospodarczego, polegającego na zakupie towarów i usług u konkretnego sprzedawcy, za konkretną cenę, ale i odpowiednie udokumentowanie tej operacji. Nie wystarczy, że podatnik mógł gdziekolwiek nabyć towar i usługi i wykorzystać je w działalności gospodarczej, aby wydatek ten móc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów”¹¹.

Podatnik ma zatem obowiązek udokumentowania poniesienia wydatków w sposób zgodny z prawem i niebudzący wątpliwości.

Także sponsor będący osobą fizyczną, prowadzący działalność gospodarczą, na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., podobnie jak osoba prawna, może zaliczyć koszty usługi sponsoringu do kosztów uzyskania przychodów. Osoba fizyczna natomiast, która nie prowadzi działalności gospodarczej, nabywa usługę i nie ma możliwości uznania wydatku za koszt uzyskania przychodu, a tym samym nie ma możliwości obniżenia podstawy opodatkowania.

 

3.2. Podatek od towarów i usług

W myśl art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług¹² opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Umowa sponsoringu podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Stosownie bowiem do art. 8 powyższej ustawy sponsoring jest świadczeniem usług, gdyż każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, stanowi co do zasady usługę w rozumieniu tej ustawy. Muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

1. w przypadku zobowiązania, w ramach którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel, nabywca, a w przypadku sponsoringu – sponsor) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
2. świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie)¹³.

Sponsor ma także prawo do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturze wystawionej przez sponsorowanego z tytułu świadczonej przez niego usługi reklamowej, pod warunkiem że usługi są wykorzystywane przez sponsora, będącego podatnikiem podatku od towarów i usług, do wykonywania czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.). Jeżeli więc sponsor wykonuje działalność wyłącznie opodatkowaną, może odliczyć cały podatek naliczony z faktury otrzymanej od sponsora. W przypadku natomiast gdy wykonuje on działalność wyłącznie zwolnioną, wtedy zgodnie z brzmieniem art. 86 ust. 1 przywołanej ustawy nie ma prawa do odliczenia tego podatku. Jednakże na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. podatek naliczony wykazany na fakturze otrzymanej od sponsorowanego stanowi dla sponsora koszt podatkowy.

Jeśli sponsor wykonuje działalność mieszaną, to co do zasady na potrzeby rozliczenia podatku naliczonego z faktury od sponsorowanego musi zastosować proporcję podatku od towarów i usług, obliczoną na zasadach określonych w art. 90 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

 

3.3. Podatek od czynności cywilnoprawnych

Umowa sponsoringu nie jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ ustawodawca nie wymienił jej w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, zamieszczonym w art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych¹⁴.

 

4. Podsumowanie

Zmniejszająca się efektywność tradycyjnej reklamy stała się przyczyną zainteresowania sponsoringiem jako jedną z form promocji¹⁵. System prawny dla dobra społeczeństwa ogranicza możliwości sponsoringu w sferze politycznej, jak również ogranicza wykorzystywanie tego rodzaju umów do promowania zachowań niepożądanych społecznie, takich jak hazard, sięganie po używki (np. tytoń, alkohol).

Umowa sponsoringu jest objęta opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz podatkiem dochodowym od osób prawnych. Sponsor może rozpoznać koszt podatkowy z tytułu zakupu usługi reklamowej, jeżeli został on poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Podatnik ma obowiązek udokumentowania poniesionych wydatków w sposób zgodny z prawem i niebudzący wątpliwości. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może zaliczyć koszt usługi sponsoringu do kosztów uzyskania przychodów, lecz osoba fizyczna, która takowej działalności nie prowadzi, nie ma takiej możliwości.

Przedmiotem umowy sponsoringu jest świadczenie usług. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, stanowi bowiem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. Sponsoring podlega zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z powodu nieuwzględnienia umowy sponsoringu w zamkniętym katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowa ta nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

 

Przypisy

¹     Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 1360, dalej: k.c.

²     M. Stec, Prawo umów handlowych, Warszawa 2020.

³     U. Krzemińska, Sponsoring, „Edukacja Prawnicza” 2010, nr 2, s. 18.

⁴     Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 1722, dalej: ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r.

⁵     Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1119 ze zm., dalej: ustawa z dnia 26 października 1986 r.

⁶     M. Stec, dz. cyt.

⁷     Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm., dalej: ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.

⁸     Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm., dalej: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.

⁹     III SA/Wa 157/08, https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/6F48029BBD, dostęp: 10.10.2022.

¹⁰    Tamże.

¹¹    II FSK 2246/18, https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/5F9B9DACDA, dostęp: 10.10.2022.

¹²    Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 931 ze zm., dalej: ustawa z dnia 11 marca 2004 r.

¹³    J. Matarewicz, Ustawa o podatku od towarów i usług. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2022.

¹⁴    Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 111 ze zm.

¹⁵    A. Lasota, A. Mechowska, Wybrane aspekty sponsoringu i umowy sponsoringu, „Monitor Prawniczy” 2002, nr 18, s. 832.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu