TSUE w wyroku z dnia 6 października 2022 r. w sprawie C‑250/21 orzekł w przedmiocie zakwalifikowania, do celów zwolnienia z podatku od towarów i usług, usług świadczonych w ramach umowy o subpartycypację.
Spór przed TSUE powstał z uwagi na interpretację indywidualną Ministra Finansów, który uznał, że umowa o subpartycypację nie jest tożsama z umową pożyczki czy kredytu, ponieważ:
- wierzytelność będąca przedmiotem tej umowy nadal pozostaje w aktywach inicjatora,
- elementem umowy subpartycypacyjnej jest – w przeciwieństwie do umowy pożyczki – wyraźne określenie źródła środków zaspokojenia subpartycypanta,
- w przypadku upadłości dłużnika subpartycypantowi nie przysługuje względem inicjatora roszczenie o zwrot pozostałych należnych kwot.
W związku z tym, zdaniem Ministra, umowa o subpartycypację, której przedmiotem jest prawo do udziału w konkretnych płatnościach, jakie inicjator zobowiązuje się przekazywać subpartycypantowi, nie obejmuje działalności podobnej do tej, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. W konsekwencji zdaniem Ministra Finansów transakcje w przedmiotowej sprawie nie wchodzą w zakres żadnego ze zwolnień z podatku od towarów i usług przewidzianych w art. 43 ust. 1 pkt 38 i 39 ustawy i powinny podlegać stawce podstawowej 23%.
Powyższa interpretacja została uchylona, niemniej jednak Sąd podniósł, iż umowa o subpartycypację wykazuje pewne cechy odróżniające ją od umowy kredytu. NSA poddał jednak w wątpliwość, czy cechy te uniemożliwiają zakwalifikowanie, do celów podatku od towarów i usług, umów o subpartycypację jako „umów kredytu”. NSA zwrócił się w związku z tym do TSUE z pytaniem prejudycalnym: „Czy art. 135 ust. 1 lit. b) [dyrektywy VAT] należy interpretować w ten sposób, że zwolnienie, które przepis ten przewiduje dla transakcji dotyczących udzielania kredytów, pośrednictwa kredytowego lub zarządzania kredytami, ma zastosowanie do opisanej w postępowaniu głównym umowy o subpartycypację?”.
TSUE rozstrzygnął spór na podstawie art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze. TSUE podkreślił, że świadczenie usług jest „odpłatne” w rozumieniu tego przepisu, a zatem podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek między świadczonymi usługami a wynagrodzeniem otrzymanym przez podatnika. Tego rodzaju bezpośredni związek ma miejsce, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy.
W ramach umowy o subpartycypację subpartycypant i inicjator zobowiązują się wzajemnie – pierwszy – do przekazania inicjatorowi finansowania, a drugi – do przekazania subpartycypantowi wpływów z określonych w tej umowie wierzytelności, zachowując jednocześnie te wierzytelności w swoich aktywach. Inicjator korzysta z usługi w zamian za wynagrodzenie odpowiadające różnicy między przewidywaną wartością wpływów z wierzytelności a kwotą finansowania przekazanego przez subpartycypanta. W świetle tego TSUE uznał, że usługi świadczone przez subpartycypanta w ramach umowy o subpartycypację, takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, stanowią „odpłatne” świadczenie usług.
TSUE stanął na stanowisku, iż pojęcie udzielenia kredytu w rozumieniu przepisu art. 135 ust. 1 lit. b) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. obejmuje usługi świadczone przez subpartycypanta na podstawie umowy o subpartycypację, polegające na przekazaniu inicjatorowi finansowania w zamian za wypłatę wpływów z określonych w tej umowie wierzytelności, które pozostają w aktywach inicjatora. TSUE nie przychylił się zatem do stanowiska zajętego przez Ministra Finansów i polskie organy podatkowe. Z wyroku TSUE wynika zatem, iż usługa subpartycypacji powinna korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
