Kodeks spółek handlowych daje wspólnikom prostej spółki akcyjnej możliwość wyboru monistycznego lub dualistycznego modelu zarządzania spółką. W pierwszym przypadku ustanawia się radę dyrektorów, w drugim obligatoryjnie zarząd i fakultatywnie radę nadzorczą. Co prawda, system monistyczny mógł być stosowany w spółkach europejskich, jednak jak wynika z danych zawartych w KRS w utworzonych w Polsce spółkach europejskich dominuje model dualistyczny. Wybór rady dyrektorów może być wart rozważenia. Po pierwsze art. 30076ksh pozwala dostosować sposób funkcjonowania organu zarządzającego do potrzeb spółki. Możliwe jest wprowadzenie wyodrębnienia dyrektorów wykonawczych i nie wykonawczych umową spółki, regulaminem rady dyrektorów i uchwałą rady dyrektorów. W takim przypadku, na dyrektorów wykonawczych mogą być delegowane decyzje dotyczące prowadzenia spraw spółki, podczas gdy pozostali dyrektorzy będą realizowali funkcje kontrolne (art. 30076§ 1 i 3 ksh). W porównaniu do tradycyjnych członków rad nadzorczych, dyrektorzy nie wykonawczy mogą mieć nieco inną perspektywę co do oceny decyzji zarządczych w kontekście potencjalnej odpowiedzialności odszkodowawczej, która obejmuje wszystkich członków rady dyrektorów (art. 300132§1 ksh). Na marginesie należy podkreślić, iż odpowiedzialność wszystkich osób wchodzących w skład rady dyrektorów dotyczyć będzie również zobowiązań podatkowych i odpowiedzialności rady dyrektorów jako osoby trzeciej za zobowiązania podatkowe spółki (art. 116 Ordynacji podatkowej).
Obecność dyrektorów wykonawczych i „kontrolujących” w jednym organie spowoduje stały podgląd tych drugich na sytuację w spółce (także przez bieżące otrzymywanie informacji i dokumentów). Ponadto ich zgoda na niektóre czynności spółki nie będzie wymagała zwołania osobnego posiedzenia, a decyzja zostanie wydana natychmiast, jeżeli zaistnieje taka potrzeba[1].
Model kodeksowy zakłada, że członkowie zarządu oraz dyrektorzy PSA podlegają ograniczeniom wynikającym z uchwał akcjonariuszy (art. 30053 ksh). Zarządzający spółkami powinni zatem podporządkować się tzw. samoistnym uchwałom akcjonariuszy, nieposiadającym podstawy w umowie spółki. Mogą one zawierać wiążące polecenia albo inne ograniczenia sposobu prowadzenia spraw spółki.
Odpowiedzialność członków organów prostej spółki akcyjnej ukształtowana została w zasadzie podobnie jak w pozostałych spółkach kapitałowych (art. art. 300 132 § 1 ksh jest odpowiednikiem art. 299 ksh, a art. 300124ksh art.292 i 480 ksh). Inaczej potraktowano jednak kwestię odpowiedzialności członków organów za szkody wyrządzone spółce. Zgodnie z treścią art. 300125 § 1 ksh członek organu prostej spółki akcyjnej odpowiada wobec spółki za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków, w tym z niedołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru jego działalności lub niedochowania lojalności wobec spółki, chyba że nie ponosi winy. W § 2 wskazano, że członek organu nie narusza obowiązku dołożenia należytej staranności, jeżeli, postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny. W zestawieniu z art. 293 § 1 ksh regulującym odpowiedzialność w spółce z o.o. należy zasady przyjęte w prostej spółce akcyjnej ocenić pozytywnie, gdyż z jednej strony pozwala na ocenę zachowań członków organów w nieco szerszej perspektywie niż zgodności z prawem i umową spółki, z drugiej strony pozwalają na uwolnienie od odpowiedzialności jeśli będzie można wykazać, że podjęte decyzje miały uzasadnienie biznesowe w momencie ich podejmowania.
[1] M. Przychoda, Czemu prosta spółka akcyjna to strzał w dziesiątkę, Rzeczpospolita z dnia 22 lipca 2019 r.
Maciej Sobiech
dyrektor Oddziału Wielkopolskiego
doradca podatkowy nr 09809
radca prawny nr wpisu 1845
