W toku postępowań podatkowych organy podatkowe chcąc np. zakwestionować podatnikowi prawo do odliczenia podatku należnego twierdzą, że nie mogło dojść do dostawy przedmiotowych towarów, gdyż np. podatnik nie posiadał magazynów, gdzie mógłby magazynować towar będący przedmiotem obrotu. Czy podatnik dokonujący dostawy towarów faktycznie ma obowiązek posiadania magazynu?
Kwestia ta została poruszona m.in. przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 2 kwietnia 2021 r. (0111-KDIB3-3.4012.50.2021.1.PK), w której to w stanie faktycznym wskazano: „W prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się handlem specjalistycznymi materiałami hutniczymi, takimi jak: odkuwki, pierścienie, pręty, blachy, elementy wycinane z blach, odlewy (itp.). Z uwagi na specyfikę, towary są nabywane dla klientów pod konkretne zamówienie. Klientami Wnioskodawcy (nabywcami towaru) są podmioty mające swą siedzibę i miejsce działalności na terytorium Polski (czynni podatnicy VAT). Dostawcami Wnioskodawcy są producenci i wyspecjalizowani dystrybutorzy zlokalizowani w krajach UE, jak również w Polsce. Niniejszy wniosek dotyczy transakcji przeprowadzanych na terytorium kraju, gdzie dostawcy i odbiorcy zlokalizowani są w Polsce.
Wnioskodawca w przypadku przeprowadzanych przez siebie transakcji krajowych, opisanych w niniejszym stanie faktycznym, gdzie dostawcami i odbiorcami są podmioty krajowe, nie prowadzi magazynu. Zakupiony przez niego towar, ze względów ekonomicznych i praktycznych, wysyłany jest bezpośrednio od dostawcy do odbiorcy (klienta Wnioskodawcy). Dla klientów istotny jest czas realizacji transakcji a przeładunek towaru do magazynu i ponowny jego załadunek, znacznie by go wydłużał. Zdarza się również, że transportowany towar ma duże gabarytu oraz wagę i dla jego przeładunku niezbędne byłoby użycie urządzeń dźwignicowych, co znacznie utrudniałoby handel oraz narażało Wnioskodawcę na niepotrzebne koszy, które w konsekwencji obniżyłyby rentowność obrotu.
W prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca dba o zachowanie tajemnicy handlowej tj. aby jego klienci i dostawcy nie dowiedzieli się o sobie nawzajem, gdyż wtedy prawdopodobnie pominęliby go jako swojego odbiorcę/dostawcę. Dokłada wszelkich starań aby uniemożliwić kontakt pomiędzy swoim kontrahentami.
Zamówienia na konkretny towar – co do gatunku, wymiaru, ilości jak również charakterystyki technicznej pożądanego materiału, składane są w formie mailowej lub telefonicznej. To do Wnioskodawcy należy decyzja gdzie i u kogo dokona, zamówionego przez klienta, zakupu towaru. Negocjuje warunki cenowe z dostawcami jak i ze swoimi klientami (końcowymi odbiorcami), aby osiągnąć jak najwyższy zysk na transakcjach. W negocjacjach nie jest związany z żadną ze stron, nie reprezentuje ich interesów, nie załatwia spraw pomiędzy nimi, działa wyłącznie na swój rachunek.
Transportem towaru, zgodnie z uzgodnieniami z klientem, w wymaganym terminie, zajmuje się Wnioskodawca, zlecając jego realizację zewnętrznym firmom przewozowym. Transport nie jest usługą fakultatywną, świadczeniem dodatkowym, lecz stanowi integralną część dostawy. Klienta nie interesuje logistyka całego przedsięwzięcia, jedynie efekt końcowy w postaci otrzymania zamówionego towaru. Od momentu odbioru towaru od dostawcy, Wnioskodawca może nim swobodnie dysponować i to na nim spoczywa odpowiedzialność wobec klienta za ewentualne braki, niezgodności z zamówieniem, nieterminowość dostawy. Zarówno w ofertach sprzedażowych Wnioskodawcy kierowanych do klientów jak i na fakturach podawana jest klauzula DAP (wg zasad INCOTERMS). Warunki dostawy podawane są również w „Ogólnych Warunkach sprzedaży”- dostępnych na stronie internetowej spółki. Stosowanie niniejszych reguł oznacza, że dopiero z chwilą fizycznego dostarczenie zamówionego przez klienta Wnioskodawcy towaru we wskazane przez niego miejsce dochodzi do spełnienia świadczenia i przejścia ryzyka związanego z towarem na ostatecznego odbiorcę (klienta).
Wnioskodawca, jako organizujący transport, odpowiada również za ewentualne uszkodzenie czy zagubienie towaru – tj. ewentualne zastrzeżenia czy reklamacje ze strony klienta kierowane są do niego. Ryzyka związane z towarem przechodzą na klienta Wnioskodawcy dopiero w momencie fizycznego dostarczenia towaru na m-ce przez niego wskazane. Wówczas dopiero Wnioskodawca jest zwolniony z odpowiedzialności za towar zgodny z zamówieniem. W przypadku zagubienia/uszkodzenia przesyłki Wnioskodawcy przysługuje roszczenie odszkodowawcze wobec firmy przewozowej, działającej na zlecenie Wnioskodawcy, która nie jest stroną transakcji handlowej.
Oznacza to, że do nabycia towaru przez Wnioskodawcę dochodzi w momencie jego odbioru od dostawcy. Nabycie towaru udokumentowane jest fakturą dostawcy (data sprzedaży/dostawy wykazana na fakturze jest tożsama z datą odbioru towaru), przy czym Wnioskodawca zleca ten odbiór zewnętrznym firmom przewozowym. W tym momencie spełnione zostaje świadczenia dostawcy względem Wnioskodawcy – po stronie którego powstaje obowiązek zapłaty za towar. Wnioskodawca staje się właścicielem towaru i to na nim spoczywa obowiązek jego dostarczenia do odbiorcy (klienta) oraz wszelkie ryzyko związane z uszkodzeniem/zagubieniem. Odbiór towaru dokumentowany jest wystawieniem w systemie księgowo-magazynowym dokumenty PZ.
Wnioskodawca ma też wiedzę i możliwość ewentualnego nadzoru na odbiorem, transportem i dostawą towaru, mając kontakt telefoniczny/mailowy ze spedytorami i kierowcami działającymi na jego zlecenie.
Wnioskodawca również awizuje kierowców mających dokonać podjęcia towaru, tak aby dostawca miał pewność, że wydaje towar osobie działającej na rzecz Wnioskodawcy.
Zdarzają się również sytuacje, iż po nabyciu towaru, Wnioskodawca wysyła go do obróbki mechanicznej (cięciu wodą, piłą itp.) i dopiero po dostosowaniu do wymagań zawartych w zamówieniu, towar wysyłany jest do klienta. Cała operacja odbywa się na odpowiedzialność Wnioskodawcy, wyłącznie w jego gestii jest również wybór podwykonawcy dokonującego obróbki.
Dostawa towaru ma miejsce z chwilą fizycznego dostarczenia go przez przewoźnika do odbiorcy (klienta Wnioskodawcy), trzeciego podmiotu w transakcji. Wówczas powstaje po stronie klienta Wnioskodawcy obowiązek zapłaty za towar. Każda dostawa, której dokonuje Wnioskodawca na rzecz klienta dokumentowana jest wystawieniem faktury VAT, gdzie data wpisana w rubryce „data zakończenia dostawy/usługi” jest datą fizycznego dostarczenia towaru na adres wskazany przez klienta, oraz dokumentu WZ – z tą datą Spółka rozpoznaje też obowiązek podatkowy w VAT”.
We własnym stanowisku wnioskodawca wskazał, że: „W sytuacji gdy Wnioskodawca nie działa na zlecenie żadnej ze stron transakcji, nie zajmuje się wyszukiwanie klientów dla jednej ze stron lub jego działania nie maja na celu skojarzenia ze sobą stron transakcji, czyli nie świadczy usług pośrednictwa, uznać należy, że jest on jedną ze stron transakcji i bez znaczenia pozostaje fakt nieposiadania przez niego magazynu. Nie ma to wpływu na fakt, że towar jest własnością Wnioskodawcy i to on decyduje od kogo towar zakupi i komu oraz za jaką cenę go sprzeda. Z żadną ze stron nie zawarł umowy, z której wynikałoby iż pełni rolę pośrednika, który pomaga dokonać transakcji sprzedawcy i nabywcy. Nie otrzymuje od żadnej ze stron wynagrodzenia, sam ustala ceny towarów, decyduje o narzucie handlowym, który, mając szeroki ogląd rynku, próbuje maksymalizować, aktywnie negocjując z dostawcami warunki cenowe zakupu a z klientami warunki cenowe sprzedaży.
Jego kontrahenci, jak wspomniane zostało w stanie faktycznym, nie znają siebie nawzajem i Wnioskodawca podejmuje wszelkie starania, aby się nie poznali, co również świadczy o tym, że jest stroną transakcji, a nie pośrednikiem”.
Na podstawie przedstawionego w powyższy sposób stanu faktycznego organ podatkowy uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe, jednocześnie wskazując, że: „(…) pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy. Jednocześnie należy podkreślić, że dla celów powstania obowiązku podatkowego dokonanie czynności następuje z chwilą jej faktycznego dokonania, za wyjątkiem przypadków, w których przepisy ustawy określają wprost ten moment. W konsekwencji postanowienia umów cywilnoprawnych o uznaniu dostawy towarów za dokonaną pozostają bez znaczenia dla celów powstania obowiązku podatkowego, mogą pełnić jedynie funkcję pomocniczą w przypadku zaistnienia wątpliwości.
Z powyższego wynika, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług uzależniają dokonanie dostawy od przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel (władztwo ekonomiczne).
Z wniosku wynika, że do nabycia towaru przez Wnioskodawcę dochodzi w momencie jego odbioru od dostawcy. Nabycie towaru udokumentowane jest fakturą dostawcy. Dostawa towaru przez spółkę ma miejsce z chwilą fizycznego dostarczenia go przez przewoźnika do odbiorcy (klienta Wnioskodawcy), trzeciego podmiotu w transakcji. Wówczas powstaje po stronie klienta Wnioskodawcy obowiązek zapłaty za towar.
Zatem Wnioskodawca jest tym, który posiada władztwo nad towarem aż do momentu dostarczenia towaru kupującemu, wówczas należy stwierdzić, że z tym właśnie momentem tj. z chwilą doręczenia towaru kupującemu, dokonana zostaje dostawa towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy. W tym więc momencie u Wnioskodawcy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu przedmiotowej transakcji, zgodnie z art. 19a ust. 1 tej ustawy”.
Z powyższego wynika, że podatnicy nie muszą posiadać magazynów, aby dokonywać dostawy towarów, jednak często taka okoliczność jest wykorzystywana przez organy podatkowe, aby uprawdopodobnić rzekomą fikcyjność dostaw.
Maciej Jendraszczyk
Doradca podatkowy nr 12 238
Wicedyrektor Oddziału Wielkopolskiego ds. Doradztwa Podatkowego i Audytu Podatkowego
maciej.jendraszczyk@isp-modzelewski.pl
tel. 61 848 33 48