Obowiązujące od 1 stycznia 2023 r. przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią, że podatnik składa płatnikowi na piśmie albo w inny sposób przyjęty u danego płatnika oświadczenia i wnioski mające wpływ na obliczenie zaliczki (nowy art. 31a ust. 1). Te oświadczenia i wnioski mogą być składane według ustalonego wzoru. Oznacza to, że podatnik składa je bądź na formularzu PIT-2 (nowy formularz w wersji 9. mający zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2023 r.), bądź w innej przyjętej u danego płatnika formie. Zatem od 1 stycznia 2023 r. na formularzu PIT-2 (lub w innej formie) podatnik określa wszystkie informacje mające wpływ na sposób ustalania zaliczki na podatek dochodowy, w tym:
- kwotę wolną od podatku -w jakich częściach ma być stosowana (maksymalnie 3 płatników):
- 1 płatnik – 300 zł ulgi,
- 2 płatników – po 150 zł ulgi,
- 3 płatników – po 100 zł ulgi;
- o zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów (z małżonkiem / jako osoba samotnie wychowująca dziecko);
- w sprawie korzystania z podwyższonych pracowniczych kosztów uzyskania przychodów;
- w sprawie zwolnień z podatku:
- ulgi na powrót,
- ulga dla rodzin 4+,
- ulga dla pracujących seniorów;
- o niestosowaniu ulgi dla młodych;
- o niestosowaniu 50% kosztów;
- o niepobieraniu podatku (dla dochodów do limitu 30 000 zł).
Podatnik jest obowiązany wycofać lub zmienić złożone uprzednio oświadczenie lub wniosek, jeżeli uległy zmianie okoliczności mające wpływ na obliczenie zaliczki. Wycofanie i zmiana złożonego uprzednio oświadczenia lub wniosku następuje w drodze nowego oświadczenia lub wniosku (nowy PIT-2). PIT-2 będzie mógł zostać złożony zatem w dowolnym momencie zatrudnienia, w dowolnym momencie w roku i tak samo będzie wyglądało wycofanie wniosku. Pamiętać przy tym należy, że płatnik podatku powinien uwzględniać złożone przez podatnika oświadczenia i wnioski najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu ich otrzymania. Wyjątkiem są organy rentowe, które uwzględniają je najpóźniej od drugiego miesiąca następującego po miesiącu otrzymania.
Organy rentowe jako płatnicy co do zasady przy pobieraniu zaliczki na podatek były i będą uprawnione do stosowania kwoty wolnej (płatnik pomniejsza zaliczkę o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek). Wyjątek stanowi zaliczka od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, do której nie stosuje się zmniejszenia. Od 1 stycznia 2023 r. wynika to z nowego art. 31b ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym w przypadkach, o których mowa w art. 33, art. 34 ust. 2, art. 35 ust. 1 pkt 5 i 6 oraz art. 42e, płatnik pomniejsza zaliczkę o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, chyba że podatnik złoży temu płatnikowi oświadczenie, o którym mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, albo wniosek o rezygnację ze stosowania pomniejszenia. Oznacza to, że jeśli organ rentowy nie otrzyma od podatnika oświadczenia/wniosku o stosowanie 1/24 albo 1/36 kwoty zmniejszającej podatek, albo rezygnacji ze stosowania pomniejszenia, to jest obowiązany stosować pomniejszenie w pełnej kwocie (1/12 kwoty zmniejszającej podatek).
Reasumując, jeśli podatnik osiąga przychody z kilku źródeł przychodów, od których płatnicy obliczają zaliczki na podatek, w tym od organu rentowego, to powinien zdecydować, jak chce podzielić stosowanie kwoty wolnej na poszczególnych płatników. Od 1 stycznia 2023 r. można swobodniej decydować o stosowaniu tego pomniejszenia przez płatników. Podatnik może zdecydować przykładowo, że organ rentowy stosuje pomniejszenie w wysokości 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (czyli 100 zł) i pozostałych dwóch płatników (z umowy o pracę i umowy zlecenia) w tej samej wysokości. Dokonuje tego składając stosowne oświadczenia do płatników (na formularzu PIT-2 lub w innej formie): oświadczenie o stosowaniu kwoty zmniejszającej zarówno do organu rentowego, jak i do pracodawcy i zleceniodawcy, wskazując w nich w jakiej części dany płatnik ma stosować tę kwotę przy obliczaniu zaliczki.
