Powstawanie różnic kursowych w podatku PIT

Różnice kursowe zwiększają przychód lub koszty uzyskania przychodu. Różnicami kursowymi zwiększającymi przychód podatnika są tzw. dodatnie różnice kursowe, zaś z różnicami kursowymi zmniejszającymi przychód podatnik ma do czynienia w przypadku ujemnych różnic kursowych. Zagadnienie różnic kursowych zostało uregulowane w art. 24c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reguła ogólna wyrażona w art. 14b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. określa, że podatnicy co do zasady ustalają różnice kursowe na podstawie art. 24c tej ustawy. Wyjątek od reguły ogólnej określono dla podatników prowadzących księgi rachunkowe, gdyż zgodnie z art. 24c ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. po spełnieniu określonych warunków mogą wybrać odmienną metodę ustalania różnic kursowych i ustalać je na podstawie przepisów o rachunkowości. W dalszym ciągu metoda określona w art. 24c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. jest metodą domyślną, zaś skorzystanie z innej jest uzależnione od dokonania wyboru.

Zasady ustalania różnic kursowych określone w art. 24c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. stosują także podatnicy prowadzący działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej.

Dodatnie różnice kursowe. Dodatnie różnice kursowe powstają w pięciu przypadkach. Przypadki te są wymienione w art. 24c ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. Przepis wymienia następujące przypadki ich powstania:

1. wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
2. wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
3. jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni (z zastrzeżeniem pkt 4 i 5);
4. wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni;
5. wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Ujemne różnice kursowe. Ujemne różnice kursowe powstają także w pięciu przypadkach. Przypadki te są wymienione w art. 24c ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. Przepis wymienia następujące przypadki ich powstania:

1. wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
2. wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
3. wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5;
4. wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni;
5. wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Pierwszeństwo kursów faktycznie zastosowanych przed kursem średnim NBP. Przy obliczaniu różnic kursowych uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Przez średni kurs ogłaszany przez NBP rozumie się kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu.

Postępowanie w przypadku znacznych różnice między kursem faktycznie zastosowanym a kursem średnim NBP. Jeżeli faktycznie zastosowany kurs waluty jest wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten kurs opierając się na kursach walut ogłaszanych przez NBP.