TSUE w dniu 4 października 2024 r. wydał wyrok o sygn. C-475/23 w przedmiocie prawa do odliczenia VAT od majątku udostępnionego podwykonawcy. Wyrok został wydany w związku z nabyciem maszyny, udostępnionej nieodpłatnie podwykonawcy w ramach tzw. umowy toolingu. Wyrok dotyczy częstej sytuacji, w której podatnik udostępnia nieodpłatnie środek trwały, który jest zobowiązany do realizacji usług na rzecz udostępniającego.
Wyrok został wydany wobec austriackiej spółki, która produkuje w ramach swojej działalności gospodarczej różne wyroby odlewane. Dokonuje przekształcenia tych wyrobów w Rumunii, gdzie jest zarejestrowana do celów VAT. W tym celu zawarła umowę ze spółką siedzibą w Austrii, przy czym ta ostatnia spółka mogła korzystać z usług podwykonawcy z siedzibą w Rumunii. Po dokonaniu przetwarzania wyroby odlewane są wysyłane i fakturowane przez spółkę do klientów w UE. Spółka przy fakturowaniu tych wyrobów wskazuje swój rumuński numer VAT. Pomimo tego, że zainteresowana spółka nie prowadziła bezpośrednio działalności produkcyjnej, wyrób był wykorzystywany wyłącznie w związku z realizacją przez nią czynności opodatkowanych. Organy podatkowe w Rumunii odmówiły Spółce prawa do odliczenia VAT, argumentując, że nabyte towary były wykorzystywane przez podwykonawcę, a nie bezpośrednio przez spółkę. Twierdziły, że zakup nie był związany z działalnością opodatkowaną samego podatnika.
TSUE wskazał, że to, iż spółka i jej podwykonawca czerpią bezpośrednią korzyść z omawianego wyrobu w związku z jego nieodpłatnym udostępnieniem, nie może prowadzić do odmówienia spółce prawa do odliczenia VAT związanego z jej nabyciem, jeżeli zostanie wykazane istnienie bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy tym nabyciem a transakcją lub kilkoma opodatkowanymi transakcjami dokonanymi przez spółkę na późniejszym etapie obrotu albo całością jej działalności gospodarczej.
TSUE uznał ponadto, że warunkiem odliczenia jest, aby nieodpłatnie udostępniane podwykonawcy w ramach toolingu środki trwałe były wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej udostępniającego w sposób nie wykraczający poza to, co jest niezbędne do realizacji jego transakcji opodatkowanych. Z punktu widzenia omawianego wyroku istotne jest wyłączne wykorzystywanie towaru – towar udostępniony podwykonawcy w ramach toolingu musi być używany jedynie na potrzeby działalności opodatkowanej udostępniającego i nie może być wykorzystywany do innych celów (czy przez innych klientów podwykonawcy).
TSUE orzekł ponadto, że podatnik nie może zostać pozbawiony możliwości skorzystania z prawa do odliczenia na tej podstawie, że nie prowadził wystarczająco szczegółowej księgowości, jeżeli organ podatkowy jest w stanie przeprowadzić kontrolę i sprawdzić, czy zostały spełnione wymogi materialne. W niniejszej sprawie, mimo że podatnik nie prowadzi odrębnej księgowości dla swojego stałego zakładu w Rumunii, organ podatkowy nie może mu odmówić możliwości wykonania prawa do odliczenia VAT naliczonego, jeżeli organ ten jest w stanie dokonać wszelkich weryfikacji koniecznych do ustalenia istnienia tego prawa i jego zakresu, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego. Co więcej TSUE wskazał, że stosowanie sankcji z tytułu nieprzestrzegania przez podatnika obowiązków w zakresie rachunkowości i składania deklaracji odmową prawa do odliczenia wykracza w sposób oczywisty poza to, co jest niezbędne do realizacji celu polegającego na zapewnieniu prawidłowego stosowania tych obowiązków, w sytuacji gdy prawo Unii nie stoi na przeszkodzie temu, by państwa członkowskie nakładały w odpowiednich przypadkach grzywny lub kary pieniężne proporcjonalne do wagi naruszenia wymogów formalnych związanych z prawem do odliczenia.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
