Rachunkowe ujęcie wartości niematerialnych i prawnych wytworzonych przez podatnika w ramach jego działalności

W niniejszym artykule zostanie przedstawiony sposób ujmowania wartości niematerialnych i prawnych wytworzonych przez podatników w ramach swojej działalności gospodarczej. Na wstępie należy zauważyć, że wartości niematerialne i prawne posiadają swoją definicję w art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości wskazano, że gdy mowa o wartościach niematerialnych i prawnych rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

1. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,
2. prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,
3. know-how.

W ustawie z dnia 29 września 1994 r. nie wskazano sposobu, w jaki należy rozliczać i ujmować w księgach koszty prac badawczych. Gdy przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. nie regulują określonych kwestii, jednostki przyjmując zasady (politykę) rachunkowości mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego można stosować Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR). Jest to dopuszczalne na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r. Podatnicy koszty prac badawczych, a także rozwojowych mogą ujmować w księgach rachunkowych w oparciu o Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 ,,Wartości niematerialne’’. Prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej. Zgodnie z pkt 54 MSR nr 38, nie ujmuje się żadnego składnika wartości niematerialnych, powstałego w wyniku prac badawczych (lub w wyniku realizacji etapu prac badawczych przedsięwzięcia prowadzonego we własnym zakresie). Nakłady poniesione na prace badawcze (lub na realizację etapu prac badawczych przedsięwzięcia prowadzonego we własnym zakresie) ujmuje się jako koszt w momencie ich poniesienia.

Konieczne jest więc zaksięgowanie kosztów prac rozwojowych jako kosztów w momencie ich poniesienia. Definicji prac rozwojowych nie zawiera ani ustawa o rachunkowości, ani krajowe standardy rachunkowości. W MSR nr 38 zostały one zdefiniowane jako praktyczne zastosowanie odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu lub projektowaniu produkcji nowych lub znacznie udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych, systemów lub usług, które ma miejsce przed rozpoczęciem produkcji seryjnej lub zastosowaniem. W myśl art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 29 września 1994 r. koszty zakończonych prac rozwojowych zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych.

Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:

1. produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,
2. techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,
3. koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

Na podstawie powyższego należy uznać, że koszty prac rozwojowych mogą być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych pod warunkiem, że prace zakończyły się powodzeniem i jednostka podjęła decyzję o ich wdrożeniu, a prawdopodobne jest wypracowanie zwrotu kosztów z uzyskanych przychodów. Jeżeli sfinansowane przez podatnika prace zostaną zakończone powodzeniem oraz zostaną przez niego wdrożone w celu generowania zysków to koszty związane z pracami stanowić będą wartość niematerialną i prawną.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu