Rotacja firm audytorskich jest sposobem na zwiększenie niezależności, obiektywizmu i sceptycyzmu biegłych rewidentów, którzy badają sprawozdania finansowe.
Rotację firm audytorskich reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. a także Ustawa o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.
Zgodnie z art. 17 ww. Rozporządzenia zlecenie otrzymane przez danego biegłego rewidenta lub firmę audytorską nie może trwać dłużej niż dziesięć lat (ust. 1).
Niemniej jednak, w drodze ustępstwa państwa członkowskie mogą ustalić maksymalny okres trwania zlecenia krótszy niż dziesięć lat (ust. 2).
Po upływie maksymalnych okresów trwania zlecenia firma audytorska nie podejmuje badania ustawowego tej samej jednostki interesu publicznego w okresie kolejnych czterech lat (ust. 3).
Polski ustawodawca poszedł o krok dalej i w ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym wprowadził [2]:
- Maksymalny czas nieprzerwanego trwania zleceń badań ustawowych przeprowadzanych przez tę samą firmę audytorską lub firmę audytorską powiązaną z tą firmą audytorską lub członka sieci nie może przekraczać 5 lat (art. 134 ust. 1).
- Kluczowy biegły rewident nie może przeprowadzać badania ustawowego w tej samej jednostce zainteresowania publicznego przez okres dłuższy niż 5 lat (art. 134 ust. 2).
- Kluczowy biegły rewident może ponownie przeprowadzać badanie ustawowe w jednostce, o której mowa powyżej po upływie co najmniej 3 lat od zakończenia ostatniego badania ustawowego (art. 134 ust. 3).
Stan ten obowiązywał do wybuchu epidemii COVID-19. Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, (?) (Dz. U. 568), która weszła w życie 31 marca 2020 r. [3] dokonała nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach, poprzez wykreślenie art. 134 ust. 1. Tym sposobem do rotacji firm audytorskich badających JZP stosujemy obecnie wprost przepisy rozporządzenia UE nr 537/2014 (art. 17 ust. 1). Po wykreśleniu art. 134 ust. 1 ustawy nieprzerwany okres zatrudnienia tej samej firmy audytorskiej lub firmy z jej sieci do badania ustawowego sprawozdań finansowych JZP został formalnie wydłużony do dziesięciu lat.
Ta nieoczekiwana zmiana, choć przyjęta z zadowoleniem przez branżę, spowodowała pewne wątpliwości interpretacyjne, które zostały wyrażone w piśmie Polskiej Izby Biegłych Rewidentów skierowanym do Ministerstwa Finansów (pismo z dnia 6 maja 2020 roku) [4].
Ministerstwo Finansów w swym piśmie z dnia 19 maja 2020r. skierowanym do Pani Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów rozwiało wszelkie wątpliwości wyjaśniając, m.in. że:
- W przypadku JZP, dla których rok 2020 byłby np. 5-rokiem współpracy z tą samą firmą audytorską w zakresie badania ustawowego kontynuowanie współpracy jest nadal możliwe, do osiągnięcia maksymalnego 10-letniego okresu współpracy.
- W przypadku JZP, która przed upływem maksymalnego okresu współpracy z tą samą firmą audytorską, wynoszącym obecnie 10 lat, zaprzestała współpracy z daną firmą audytorską (np. po upływie 5 lat) taka firma audytorska nie podlega obowiązkowej 4-letniej karencji.
- W przypadku, jeśli po wejściu w życie przepisów rozporządzenia UE nr 534/2014 tj. 16 czerwca 2014 r. współpraca pomiędzy JZP a firmą audytorską w zakresie badania ustawowego zakończyła się po 5 latach z uwagi na obowiązujący dotychczas (a uchylony) przepis art. 134 ust. 1 (5 letnia rotacja), JZP może nawiązać ponownie współpracę z tą firmą audytorską, bez względu na okres, jaki upłynął od jej zakończenia, na maksymalny okres kolejnych 10 lat.
- Zgodnie z art. 41 rozporządzenia UE nr 537/2014, obowiązek zmiany przez JZP dotychczasowej firmy audytorskiej na nową firmę audytorską w celu przeprowadzenia badania ustawowego za okresy rozpoczynające się po 16 czerwca 2016 roku, uzależniony jest od długości nieprzerwanej współpracy jednostki z firmą audytorską w momencie wejścia w życie przepisów rozporządzenia UE nr 537/2014 (tj. 16 czerwca 2014 r.).
Należy zwrócić uwagę, że nie zostały uchylone przepisy art. 134 ust. 2 i 3 ustawy o biegłych rewidentach. A zatem, kluczowy biegły rewident nie może przeprowadzać badania ustawowego w tej samej JZP przez okres dłuższy niż 5 lat, a karencja w ponownym przeprowadzeniu badania wynosi co najmniej 3 lata od zakończenia ostatniego badania.
Ponadto autor pragnie przypomnieć, że dla podmiotów, które nie są jednostkami zainteresowania publicznego, nie wprowadzono zasad rotacji, co zostało również potwierdzone na stronie internetowej PIBR w pytaniach i odpowiedziach do ustawy [5].
Podsumowując, według aktualnego stanu prawnego:
- Maksymalny okres trwania zlecenia u jednego podmiotu będącego jednostką zainteresowania publicznego dla firmy audytorskiej nie może być dłuższy niż 10 lat, potem musi nastąpić przynajmniej 4 letnia przerwa (Rozp.537/2014).
- Maksymalny okres trwania zlecenia u jednego podmiotu będącego jednostką zainteresowania publicznego dla biegłego rewidenta nie może być dłuższy niż 5 lat, potem musi nastąpić przynajmniej 3 letnia przerwa (UoBR).
- Dla podmiotów, które nie są jednostkami zainteresowania publicznego brak szczególnych zasad rotacji.
Źródła:
- [1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE;
- [2] Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym;
- [3] Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, (?) (Dz. U. 568);
- [4] https://www.pibr.org.pl/pl/aktualnosci/1388,MF-o-rotacji-firmy-audytorskiej-wspolpracujacej-z-JZP
- [5] https://www.pibr.org.pl/pl/pytanie-do-ustawy-70
Radosław Rembiś
Asystent Biegłego Rewidenta
radoslaw.rembis@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 70, 507 780 505
