W ramach pakietu SLIM VAT 2 ustawodawca przewidział zmiany w zakresie art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zmiana w art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b ustawy stanowi konsekwencję wyroku TSUE z dnia 18 marca 2021 r. w sprawie C-895/19 A, w którym przepis ten został uznany za niezgodny z prawem unijnym. TSUE zakwestionował wówczas możliwość pobierania przez organy podatkowe odsetek od przedsiębiorców, którzy nie ze swojej winy wykazywali VAT od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) dopiero po upływie trzech miesięcy. Trybunał uznał taki proceder za niedopuszczalne obciążenie oraz działanie sprzeczne z zasadą neutralności VAT. W związku z tym Ministerstwo Finansów podjęło pracę nad zakwestionowaną przez Trybunał regulacją, czego efektem są zmiany w ramach pakietu SLIM VAT 2.
Problem, do jakiego odnosił się wyrok TSUE dotyczył sytuacji, w której polski nabywca dostawał fakturę w ramach dokonanego WNT po upływie trzech miesięcy, co w praktyce często miało miejsce z winy sprzedawcy. W takim przypadku nabywca musiał rozliczyć podatek należny w deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, a podatek naliczony w deklaracji bieżącej. Taka konieczność wynikała z art. 86 ust. 10b pkt 2–3 i art. 86 ust. 10i ustawy. Skutek powstającej wówczas rozbieżności stanowiło powstanie zaległości podatkowej, od której fiskus żądał odsetek za zwłokę, co można uznać za sankcję wobec nabywcy, pomimo tego, że zawinił sprzedawca nie wystawiając faktury. Fiskus zarabiał wówczas na nieterminowo wykazywanych zakupach z zagranicy. TSUE w uzasadnieniu wyroku wskazał, iż obowiązujące w Polsce przepisy nie są zgodne z dyrektywą, ponieważ „czasowo obarczają podatnika ciężarem VAT”. Trybunał uznał, że nie można zakazywać podatnikom prawa do odliczenia VAT za ten sam okres rozliczeniowy, w którym deklarowany jest podatek należny, co w konsekwencji oznacza, że WNT jest neutralne podatkowo.
Reakcją ze strony Ministerstwa Finansów na wyrok TSUE jest nowelizacja pakietu SLIM VAT. Resort dążył do stanu, w którym podatnicy mogliby wykazywać podatek naliczony i należny w tej samej deklaracji, a w związku z tym zaproponowano zostało wykreślenie obowiązku wykazania podatku naliczonego w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych wewnątrzwspólnotowo towarów powstał obowiązek podatkowy. Analogicznie postanowiono rozwiązać tę kwestię w kontekście importu usług. Możliwość odliczenia VAT została jednak powiązana z koniecznością otrzymania faktury w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Podatnik, który otrzyma fakturę po trzech miesiącach będzie mógł odliczyć podatek VAT (wykazać podatek naliczony) w tym samym okresie, w którym zadeklarował podatek należny.
Efektem zmian w ramach pakietu SLIM VAT 2 jest fakt, iż podatnicy nadal będą musieli rozliczać VAT należny z tytułu WNT w deklaracji złożonej za prawidłowy okres. Wciąż konieczne będzie posiadanie faktury, żeby odliczyć VAT, a na jej uzyskanie nadal przewidziane są trzy miesiące. Jeżeli podatnik nie otrzyma faktury dokumentującej WNT w przewidzianym na to trzymiesięcznym terminie to nadal będzie zobowiązany do pomniejszenia VAT naliczonego w rozliczeniu, w którym termin ten upłynął.
Takie rozwiązanie powoduje, iż nabywca może być zmuszony do dwukrotnego wykazania podatku naliczonego z tytułu tej samej transakcji – pierwszy raz wraz z podatkiem należnym, a drugi, kiedy otrzyma fakturę z opóźnieniem, a zatem po upływie trzymiesięcznego terminu. Jeżeli podatnik nie dostanie faktury, ale wykaże od razu WNT – a zatem podatek należny i naliczony – to w momencie, w którym otrzyma fakturę będzie musiał po raz kolejny wykazać podatek naliczony za ten sam okres. Rozwiązanie, jakie niesie za sobą nowelizacja ma sens w przypadku, gdy podatnik nie otrzymał faktury na czas, ale w ogóle nie wykazał przy tym WNT. W takiej sytuacji po otrzymaniu faktury mógłby skorygować rozliczenie za okres, w jakim powstał obowiązek podatkowy oraz wykazać WNT w sposób neutralny (podatek należny wraz z naliczonym).
Karolina Karaś
karolina.karas@isp-modzelewski.pl
tel. 32 259 71 50
