Czy wystawienie faktury proforma lub faktury zaliczkowej w transakcji transgranicznej wewnątrzwspólnotowej powoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT?
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) ma miejsce gdy w ramach transakcji towary są przemieszczane z terytorium jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej na terytorium innego państwa członkowskiego. Aby uznać daną transakcję za WDT spełnione muszą zostać określone warunki:
- Między podatnikami podatku od towarów i usług musi dojść do transakcji mającej charakter transgraniczny w ramach EWG (art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
- W ramach transakcji dojść musi do transgranicznego przemieszczenia towaru, co może zostać zrealizowane zarówno przez dostawcę, nabywcę lub przez podmiot trzeci (art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.).
- Wystawiona musi zostać faktura dokumentująca dostawę nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy (art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.).
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów korzysta ze stawki podatku od towarów i usług 0%, pod warunkiem że poprawnie udokumentowaną transakcję oraz wskazano nabywcę jako podatnika podatku od towarów i usług w UE.
Faktura pro forma nie jest nie jest dokumentem publicznoprawnym. Nie jest ona uregulowana prawnie i pomimo faktu, że zawiera wszystkie części składowe właściwej faktury VAT oraz dane niezbędne do sfinalizowania płatności, nie pełni ona tożsamej funkcji i nie podlega ona księgowaniu. Faktura pro forma to dokument, wymieniany między kontrahentami przed wystawieniem właściwej faktury VAT. Jej rolą jest zakreślenie warunków sprzedaży tj. ceny, ilość towaru, czy warunków dostawy. Faktura pro forma nie może być wykorzystywana do rozliczeń podatkowych. Jej celem jest przede wszystkim wstępne porozumienie się sprzedawcy i nabywcy.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., w ramach WDT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika (zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.), zatem faktura pro forma nie rodzi obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.
Należy tu jednak podkreślić, że faktura pro forma nie jest dokumentem księgowym, więc jej zapłata skutkuje obowiązkiem wystawienia faktury np. zaliczkowej.
Z uwagi na tożsamość pojęć zaliczka i przedpłata, w dalszej części tekstu występować będzie wyłącznie termin zaliczka.
Faktura zaliczkowa stanowi potwierdzenie otrzymania przez sprzedawcę zaliczki od kupującego. Służy ona dokumentowaniu wpływów pieniężnych, podlega ona księgowaniu oraz działa jako za podstawa do rozliczeń podatku od towarów i usług.
W podatku od towarów i usług, przy WDT, zaliczka nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Wynika to z faktu, że wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów opodatkowuje się w momencie faktycznej dostawy towaru lub 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostawa miała miejsce (jeżeli faktura nie została wystawiona na czas), co wynika to z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
W przypadku WDT zaliczka nie powoduje obowiązku podatkowego, bo powstaje on dopiero z chwilą wystawienia przez podatnika faktury końcowej dokumentującej dostawę towarów. Reasumując:
- wystawienie faktury pro forma nie rodzi żadnego skutku podatkowego,
- zapłata zaliczki nie rodzi obowiązku podatkowego w VAT.
W sytuacji rozbicia płatności na wiele zaliczek, w oparciu o faktury pro forma oraz faktury zaliczkowe, nie są one objęte zobowiązaniem podatkowym w podatku VAT. Co do zasady, opodatkowaniu podlega dopiero realizacja dostawy.
