SLIM VAT ? pakiet zmian w zakresie podatku od towarów i usług

     Ministerstwo Finansów opublikowało komunikat¹ w sprawie planu wprowadzenia pakietu zmian, nazywanego w skrócie „SLIM VAT”. Wprawdzie projekt ustawy nowelizującej nie został jeszcze przedstawiony, lecz informacje, jakie zmiany są przewidziane w ramach powyższego pakietu, zawiera wspomniany komunikat.

     Na wstępie warto zauważyć, że w opinii Ministerstwa Finansów omawiany pakiet zmian ma na celu znaczne ułatwienie procesu rozliczania podatku od towarów i usług przez podatników.

Jak wskazano we wspomnianym komunikacie: ??Ostatnio skupiamy się na rozwiązaniach ułatwiających funkcjonowanie biznesu w czasie epidemii. Zależy nam jednak również na wprowadzeniu trwałych zmian ułatwiających działanie małym firmom. To czego najbardziej potrzebują, to skrócenie do minimum czasu, jaki poświęcają na wypełnianie obowiązków podatkowych. W MF zrobiliśmy audyt obowiązków podatników, tak by wyeliminować lub zredukować te, które stanowią barierę dla rozwoju polskiej przedsiębiorczości? ? powiedział minister finansów Tadeusz Kościński. ?Wnioski jakie wyciągnęliśmy dały podstawę do podjęcia prac nad modernizacją i uproszczeniem przepisów dotyczących rozliczeń VAT. Efektem naszych działań jest koncepcja SLIM VAT? ? poinformował szef MF.

     ?SLIM VAT to akronim utworzony ze słów simple, local and modern? ? zaznaczył wiceminister finansów Jan Sarnowski. ?Oznacza podatek prosty w obsłudze, dostosowany do lokalnej specyfiki państwa, w którym funkcjonuje. Jest to też podatek nowoczesny, w którym wdrażanie kolejnych rozwiązań technologicznych i e-usług administracji łączy się ze zmniejszaniem obowiązków ciążących na podatnikach. Cechą charakterystyczną polskiej gospodarki jest rozbudowany sektor małych i średnich przedsiębiorstw. To firmy, które własnymi siłami rozliczają VAT. Chcemy sukcesywnie usuwać z ich drogi jak najwięcej formalności, tak żeby czas, który poświęcają na rozliczenia był coraz krótszy. Na zmianach skorzystają również większe firmy. SLIM VAT oznacza dla nich ułatwienia w pracy działów finansowo-księgowych, oszczędność czasu. To wymierne korzyści finansowe dla przedsiębiorstw? ? dodaje wiceminister?².

     W niniejszym artykule omówione zostały główne założenia wynikające z planowanego pakietu SLIM VAT.

 

1. Brak potwierdzenia otrzymania faktury korygującej in minus

 

     W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług³ w obecnie obowiązującym brzmieniu istnieje warunek związany z rozliczeniem faktury korygującej, która pomniejsza u sprzedawcy podstawę opodatkowania, a co za tym idzie ? także kwotę podatku należnego. W myśl art. 29a ust. 10 powyższej ustawy podstawę opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 13, obniża się o:

1)   kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen;

2)   wartość zwróconych towarów i opakowań, z zastrzeżeniem ust. 11 i 12;

3)   zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło;

4)   wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.

     Zgodnie ze wspomnianym ust. 13 w przypadkach, o których mowa w ust. 10 pkt 1-3, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu na złożenie deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługobiorca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru lub usługobiorcę faktury korygującej po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano. Powyższą zasadę stosuje się odpowiednio w razie stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze i wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna (zgodnie z art. 29a ust. 14 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.).

     Aby zatem wystawca faktury korygującej mógł pomniejszyć kwotę podatku należnego w deklaracji VAT, musi posiadać potwierdzenie otrzymania tejże faktury przez nabywcę towaru lub usługi. Termin, w którym uzyska to potwierdzenie, wyznacza okres rozliczeniowy, w którym może dokonać powyższego pomniejszenia podstawy opodatkowania.

     W planach Ministerstwa Finansów jest wprowadzenie zmiany polegającej na wyeliminowaniu obowiązku posiadania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej in minus przez nabywcę. Według nowych regulacji podatnik będzie uprawniony do uwzględnienia korekty w okresie rozliczeniowym, w którym faktura korygująca została wystawiona i w którym uzgodniono zmianę warunków transakcji.

 

2. Faktura korygująca in plus

 

     W obecnie obowiązującym stanie prawnym faktura korygująca, która zwiększa podstawę opodatkowania u sprzedawcy, powinna być uwzględniona ? w zależności od przyczyny korekty ? albo w miesiącu jej wystawienia, albo w miesiącu, w którym nastąpiły dostawa towaru lub wykonanie usługi. Jednakże okres, w którym należy uwzględnić korektę, nie wynika jasno z przepisów prawa.

     Jak Ministerstwo Finansów zaznaczyło we wspomnianym komunikacie: ?W ustawie o VAT [tj. ustawie z dnia 11 marca 2004 r. ? przyp. red.] wprowadzimy przepisy wskazujące sposób rozliczenia faktur korygujących in plus (zwiększających podstawę opodatkowania).

     Dotychczas podatnicy bazowali tylko na linii interpretacyjnej i orzecznictwie. Nie dawało to odpowiedniej pewności prawa?⁴.

     Ministerstwo Finansów zamierza bezpośrednio do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. dodać zasadę, że jeśli korekta jest spowodowana przyczynami, które zaistniały dopiero po dokonaniu sprzedaży, to zwiększenie podstawy opodatkowania powinno nastąpić na bieżąco, tj. w miesiącu, w którym faktura korygująca została wystawiona (nie będzie potrzeby cofania się do rozliczenia za okres, w którym nastąpiła sprzedaż).

 

3. Stosowanie stawki podatku od towarów i usług w wysokości 0% do zaliczki przy eksporcie towarów

 

     Zgodnie z art. 41 ust. 9a ustawy z dnia 11 marca 2004 r., jeżeli podatnik otrzymał całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów, stawkę podatku 0% w eksporcie towarów stosuje się w odniesieniu do otrzymanej zapłaty, pod warunkiem że wywóz towarów nastąpi w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zapłatę, oraz podatnik w tym terminie otrzymał dokument, o którym mowa w ust. 6. Przepisy ust. 7, 9 i 11 stosuje się odpowiednio.

     Dodatkowo w myśl ust. 9b powyższe stosuje się również wtedy, gdy wywóz towarów nastąpi w terminie późniejszym niż określony w ust. 9a, pod warunkiem że wywóz towarów w tym późniejszym terminie jest uzasadniony specyfiką realizacji tego rodzaju dostaw, potwierdzoną warunkami dostawy, w których określono termin wywozu towarów.

     Ministerstwo Finansów planuje wydłużenie powyższego terminu z 2 do 6 miesięcy.

 

4. Przeliczanie podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej

 

     Sposób przeliczania podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej na gruncie podatku od towarów i usług określa art. 31a ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

     Jak stanowi ust. 1 powyższego przepisu, w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

     Z kolei w myśl ust. 2, w przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. Przepis ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

     W przypadku importu towarów przeliczenia na złote dokonuje się natomiast zgodnie z przepisami celnymi (art. 31a ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.).

     Ponadto ust. 4 zawiera regulację, że w przypadku usług wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych⁵ kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej mogą być przeliczane na złote zgodnie z przepisami celnymi stosowanymi na potrzeby obliczania wartości celnej importowanych towarów.

     Z kolei na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych obowiązują inne zasady określania właściwego kursu waluty obcej. Przykładowo w myśl art. 9b ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych⁶ podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie:

1)   art. 15a albo

2)   przepisów o rachunkowości, pod warunkiem że w okresie, o którym mowa w ust. 3⁷, sporządzane przez podatników sprawozdania finansowe będą badane przez firmy audytorskie.

     Zgodnie z art. 15a ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. przy obliczaniu różnic kursowych, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

     W praktyce mogą zatem zdarzać się sytuacje, w których inny kurs waluty obcej podatnik będzie musiał zastosować na potrzeby podatku od towarów i usług, a inny na potrzeby podatku dochodowego (czy to od osób fizycznych, czy to od osób prawnych). W opinii Ministerstwa Finansów należałoby wprowadzić możliwość stosowania tożsamych kursów waluty obcej dla obu tych podatków i taką zmianę przewiduje omawiany pakiet SLIM VAT, co niewątpliwie uprości pracę osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe podatników VAT.

 

5. Wydłużenie terminu na odliczenie podatku naliczonego

 

     Ogólna zasada dotycząca prawa do odliczenia podatku naliczonego została określona w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., który stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

     Z kolei termin, w którym podatnicy z tego prawa mogą skorzystać, został określony w art. 86 ust. 10b-10i. W zależności od rodzaju transakcji i statusu podatnika ustawodawca wprowadził różne warunki, które muszą być spełnione, aby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Znaczenie ma również to, w którym okresie rozliczeniowym te warunki zostały spełnione, gdyż wpływa to na moment, kiedy podatnik może uwzględnić ten podatek naliczony w ewidencjach i deklaracjach.

     Zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, 10d i 10e, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. W przypadku gdy podatnik nie skorzystał z tego prawa także w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych, wówczas może obniżyć podatek należny jedynie przez korektę właściwej deklaracji VAT za wcześniejsze okresy rozliczeniowe (na podstawie art. 86 ust. 13 ww. ustawy).

     Ministerstwo Finansów przez wprowadzenie pakietu SLIM VAT zamierza wydłużyć okres, w którym podatnik może skorzystać z przysługującego mu prawa do odliczenia podatku naliczonego bez potrzeby korygowania wcześniejszych deklaracji, do czterech kolejnych okresów rozliczeniowych.

 

6. Prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia usług noclegowych w celu dalszej odsprzedaży

 

     Jak stanowi art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. Obecnie obowiązująca norma nie jest zgodna z prawem unijnym, co zostało potwierdzone w wyroku TSUE z dnia 2 maja 2019 r.⁸ Jednocześnie należy zauważyć, że ograniczenie to niewątpliwie stanowi naruszenie zasady neutralności podatku od wartości dodanej.

     Ministerstwo Finansów zamierza zrezygnować z tego wyłączenia i umożliwić podatnikom odliczanie podatku naliczonego również od usług noclegowych, o ile będą one nabywane w celu dalszej odsprzedaży w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

 

7. Zwiększenie maksymalnej wartości prezentów o małej wartości

 

     Definicję legalną prezentów o małej wartości zawiera art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. Jak stanowi ten przepis, przez prezenty o małej wartości, o których mowa w ust. 3, rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

1)   o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób;

2)   których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.

     Zgodnie z art. 7 ust. 3 przywołanej ustawy, jeżeli przekazanie prezentów o małej wartości (w powyższym rozumieniu) następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika, to nie znajduje w tym przypadku zastosowania art. 7 ust. 2. W myśl tego przepisu przez odpłatną dostawę towarów należy rozumieć również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1)   przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2)   wszelkie inne darowizny

?    jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

     W przypadku przekazania prezentów o małej wartości podatnik nie musi więc naliczać podatku należnego, gdyż taka czynność nie jest traktowana jako nieodpłatne przekazanie towaru w rozumieniu art. 7 ust. 2, a z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tego towaru może odliczyć podatek naliczony.

     Ministerstwo Finansów uznało, że limit, o którym mowa w art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., nie odpowiada realiom działalności gospodarczej i należy go zwiększyć do 20 zł.

***

     Na zakończenie należy ponownie zaznaczyć, że Ministerstwo Finansów nie opublikowało jeszcze projektu ustawy nowelizującej dotyczącej koncepcji SLIM VAT i nie podało, kiedy omawiane zmiany miałyby wejść w życie. Niniejszy artykuł został przygotowany na podstawie informacji zawartych na stronie internetowej tego resortu.

 

Przypisy:

¹     Ministerstwo Finansów, SLIM VAT ? uproszczenie i unowocześnienie rozliczeń VAT, https://www.gov.pl/web/finanse/slim-vat–uproszczenie-i-unowoczesnienie-rozliczen-vat, dostęp: 19.08.2020.

²     Tamże.

³     Tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm., dalej ?ustawa z dnia 11 marca 2004 r.?.

⁴     Ministerstwo Finansów, SLIM VAT?, dz. cyt.

⁵     Tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 2171.

⁶     Tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 1406, dalej ?ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.?.

⁷     Jest to okres nie krótszy niż 3 lata podatkowe, licząc od początku roku podatkowego, w którym została przyjęta ta metoda.

⁸     Wyrok z dnia 2 maja 2019 r. w sprawie C-225/18 Grupa Lotos S.A. v. Minister Finansów.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu