Ze względu na istotne cechy instytucji służebności gruntowej z punktu widzenia opodatkowania podatkiem od towarów i usług, czynności te należy zaliczyć do usług, dla których obowiązek podatkowy powstaje na zasadach określonych w art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy, gdyż jest usługą podobną do usług najmu, dzierżawy.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym służebność przesyłu należy traktować jako rodzaj służebności gruntowej (do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych – art. 305(4) KC). Ustanowienie służebności wiąże się z zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Na gruncie podatku od towarów i usług ustanowienie służebności gruntowej (przesyłu) za wynagrodzeniem traktuje się co do zasady jako odpłatne świadczenie usług: jako czynność polegająca na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług zalicza się również grunty) w sposób ciągły dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem) zyskuje charakter odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy. W przypadku ustanawiania służebności przez podmiot działający w tym zakresie jako podatnik, jest to czynność podlegająca opodatkowaniu.
Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.
Ze względu na istotne cechy instytucji służebności gruntowej (wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego) z punktu widzenia opodatkowania podatkiem od towarów i usług, czynności te należy zaliczyć do usług, dla których obowiązek podatkowy powstaje na zasadach określonych w art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy, gdyż jest usługą podobną do usług najmu, dzierżawy.
Przepisy art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., które znajdują w analizowanym przypadku zastosowanie, obejmujące świadczenie usług najmu dzierżawy, leasingu lub umów o podobnym charakterze przewidują, że obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje zasadniczo z chwilą wystawienia faktury. W przypadku natomiast gdy podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a gdyby nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.).
W myśl art. 19a ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z wyjątkami. Przepis ten ustanawia ogólną zasadę rozpoznawania obowiązku podatkowego w przypadku otrzymania całości lub części zapłaty przed wykonaniem usług lub dokonaniem dostawy towaru, jednakże nie ma on zastosowania m.in. do otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu świadczenia usług, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, co wynika wprost z jego treści.
