Spółka partnerska wprowadzona została do naszego systemu prawnego wraz z wejściem w życie Kodeksu spółek handlowych. Wzorem dla naszego ustawodawcy były przede wszystkim regulacje niemieckie[1], choć po raz pierwszy ten typ spółki pojawił się w prawie amerykańskiego stanu Teksas w 1991 r., co podyktowane było potrzebą ograniczenia ryzyka wspólników wykonujących wolne zawody[2].
Zgodnie z treścią art. 86 KSH spółka partnerską jest spółką osobowa, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka partnerska nie jest osobą prawną, ale samodzielnym podmiotem, odrębnym od tworzących ją wspólników, który może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywanym (art. 8 § 1 KSH)[3]. Spółka powstaje z chwilą wpisania do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Cechy spółki partnerskiej są wyznaczone przez regulację zawartą w art. 86–101 KSH Podobnie, jak w innych spółkach osobowych celem spółki partnerskiej jest prowadzenie przedsiębiorstwa, ale jego zakres przedmiotowy sprowadza się do wykonywania przez partnerów (osoby fizyczne) wolnego zawodu, a więc do świadczenia usług profesjonalnych (art. 86 KSH)[4]. Polskie prawo nie definiuje pojęcia „wolny zawód”. W doktrynie definiuje się wolny zawód jako wykonywanie na własny rachunek przez osobę fizyczną czynności zarobkowych, które wymagają zdobycia odpowiedniej wiedzy i kwalifikacji oraz publicznoprawnego potwierdzenia kompetencji do zawodowego wykonywania tych czynności[5]. Katalog zawodów, które mogą być wykonywane w ramach spółki określa art. 88 KSH, zgodnie z którym partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Stosunkowo wąski krąg profesji, które mogą być wykonywane w ramach spółki powoduje, że jest to najmniej popularna spółka spośród spółek handlowych. W doktrynie pojawia się pogląd, że należałoby dokonać rozszerzenia kręgu profesjonalistów mogących prowadzić działalność w formie spółki partnerskiej.[6]
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. W firmie dopuszcza się użycie skrótu „sp.p.”. Oznaczenia „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz skrótu „sp.p.” jest zarezerwowane wyłącznie dla spółki partnerskiej.
Cechą wyróżniającą spółkę partnerską spośród innych spółek osobowych są zasady odpowiedzialności za zobowiązania.[7] W ramach zobowiązań spółki partnerskiej wyraźnie należy rozróżnić zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce od zobowiązań, które nie pozostają w takim związku[8]. Kwestie związane z zakresem odpowiedzialności wspólników za zobowiązania nie mogą być przedmiotem modyfikacji w umowie spółki. W spółkach partnerskich występuje charakterystyczny dla tej formy prawnej sposób ukształtowania odpowiedzialności partnerów za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w ramach działalności spółki. W myśl art. 95§1 KSH, partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce przez pozostałych partnerów, a także za zobowiązania stanowiące następstwa działań i zaniechań osób zatrudnionych w spółce, a które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Ukształtowanie odpowiedzialności za tzw. błędy w sztuce partnerów w powyższy sposób ogranicza ryzyko wykonywania wolnych zawodów w ramach spółki. W zakresie zobowiązań niezwiązanych z wykonywaniem wolnego zawodu stosowane są ogólne reguły odpowiedzialności za zobowiązania przyjęte w spółce jawnej. W związku z tym, jeśli np. spółka zaciąga zobowiązania związane z inwestycjami odpowiedzialność ponosić będą wszyscy partnerzy subsydiarnie, solidarnie między sobą i ze spółką.
Spółkę partnerską reprezentować może każdy ze wspólników samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 96§1 KSH). Inaczej, niż w spółce jawnej partner może być na podstawie art. 96§2 KSH pozbawiony prawa do reprezentacji nie tylko w umowie, lecz uchwałą powziętą z ważnych powodów większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów (umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały – art. 96 § 3 KSH).
Spółka partnerska jest jedyną spółką osobową, która może być reprezentowana przez zarząd. Przyjęcie takiego modelu reprezentacji zarządu musi wynikać z umowy spółki (art. 97§ 1 KSH). Do zarządu powołanego umową stosuje się odpowiednio przepisy o spółce z o.o.( art. 201-211 KSH i art. 293-300§2 KSH). Powołanie zarządu wyłącza możliwość reprezentacji spółki przez partnerów.
Kwestia rozwiązania spółki partnerskiej uregulowana jest w art. 98-101 KSH pełna treść tego katalogu jest przedmiotem kontrowersji. Zgodnie z przeważającym w doktrynie poglądem ustawowymi przyczynami rozwiązania spółki są nie tylko okoliczności wskazane w komentowanym przepisie, ale także te, które wymienia art. 99 KSH. Ustawodawca dopuszcza w przypadku gdy w spółce pozostaje tylko jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, utrzymanie spółki jeszcze przez pewien czas. Rozwiązanie takiej „jednoosobowej spółki” nastąpi, jak wskazuje art. 98§2 KSH najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia zdarzeń, które spowodowały, że w spółce pozostał tylko jeden ze wspólników. Charakterystyczną przyczyną rozwiązania spółki partnerskiej jest utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania zawodu. W przypadku utraty prawa do wykonywania wolnego zawodu przez jednego z partnerów powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu (art. 100§1 KSH)[9].
Niewątpliwą zaletą spółki partnerskiej jest jednokrotne opodatkowanie dochodów wygenerowanych przez spółkę, na poziomie wspólników[10]. Spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Spółki partnerskie mogą prowadzić ewidencję podatkową w postaci księgi przychodów i rozchodów (chyba że ich roczne przychody wynoszą 2 mln euro albo więcej). [11]
[1]B. Górska, Spółka partnerska w prawie niemieckim i w polskim Kodeksie spółek handlowych, Przegląd Prawa Handlowego 2001, nr 3. M. Asłanowicz, Instytucja spółki partnerskiej w wybranych europejskich systemach prawniczych a prawo polskie, Prawo Spółek 1999, nr 10., A. Sobiech, Opodatkowanie Spółek osobowych, Warszawa 2016 r.
[2] E.J. Krześniak, Spółka partnerska w systemie prawa niemieckiego i prawa amerykańskiego, Warszawa 2003.
[3] A. Szumański (red.), System Prawa Handlowego, Prawo spółek handlowych. Tom 2A, Warszawa 2019, s.471.
[4]U. Promińska, Spółka partnerska, A. Kidyba (red.), Warszawa 2013; M. Asłanowicz, Spółka partnerska, Warszawa 2004, A. Sobiech, Opodatkowanie Spółek osobowych, Warszawa 2016 r.
[5] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020, uwagi do art. 86 KSH.
[6] J. Jacyszyn, Spółka partnerska – czas na zmiany, Przegląd Prawa i Administracji 2015, nr 101, s. 129.
[7] W.P. Matysiak, Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej, Warszawa 2014, s. 109 i nast.
[8] J.A. Strzępka, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2015, uwagi do art. 95 KSH.
[9] A. Sobiech, Opodatkowanie Spółek osobowych, Warszawa 2016 r.
[10] P. Wojtasik, Spółka partnerska z jedną daniną, Rzeczpospolita z dnia 19.10.2020 r.
[11] A. Sobiech, M. Sobiech Spółka partnerska – status wspólników na gruncie Kodeksu spółek handlowych, BISP nr 11/2021
Maciej Sobiech
dyrektor Oddziału Wielkopolskiego
doradca podatkowy nr 09809
radca prawny nr wpisu 1845
