Z dniem 14 sierpnia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wydał decyzję o nr DI/100000/43/739/2024 w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby, którym wypłacane są stypendia za udział w szkoleniu lub stażu, które jednocześnie pobierają emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Instytucja szkoleniowa posiadająca wpis do Rejestru Instytucji Szkoleniowych prowadzonych przez Wojewódzki Urząd Pracy organizuje szkolenia/warsztaty szkoleniowe i staże zawodowe dla osób w wieku 18 lat i wiecej, biernych zawodowo, które nie pracują, nie szkolą się, nie kształcą, nie są zarejestrowane w Urzędzie Pracy, nie szukają pracy. Dodatkowo wśród uczestników są osoby niepełnosprawne pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz emeryci pobierający emeryturę.
Jednymi z pierwszych form wsparcia jest poradnictwo psychologiczne, obywatelskie i zawodowe. W dalszej kolejności uczestnik kierowany jest na warsztaty szkoleniowe z zakresu kompetencji i umiejętności społecznych, integracji zawodowej oraz szkolenie zawodowe, za które otrzyma stypendium szkoleniowe. Po warsztatach szkoleniowych i szkoleniu zawodowym uczestnik projektu jest kierowany na staż zawodowy, za który także otrzyma stypendium stażowe.
W następstwie powyższego Instytucja szkoleniowa powzięła wątpliwość, czy osoby niepełnosprawne i emeryci z tytułu uczestnictwa w projekcie, a tym samym w szkoleniach i stażu, które jednocześnie pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.
W niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego. Zgodnie z art. 12 ustawy osoby te podlegają również ubezpieczeniu wypadkowego, nie podlegają natomiast ubezpieczeniu chorobowemu ani obowiązkowo ani na zasadzie dobrowolności – art. 11 ustawy.
Ponadto w świetle art. 4 pkt 2 lit. za) ustawy, przez „inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące” – w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego – należy rozumieć:
- jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, z wyjątkiem wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy,
- Ochotnicze Hufce Pracy,
- agencje zatrudnienia,
- instytucje szkoleniowe,
- instytucje dialogu społecznego,
- instytucje partnerstwa lokalnego,
- organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,
- podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742),
- organizacje pracodawców,
- związki zawodowe,
- ośrodki doradztwa rolniczego,
- ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego
- korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2022 r. poz. 260) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2023 r. poz. 225 i 412).
Dyspozycja treści art. 6 ust. 1 pkt 9a oraz art. 9 ust. 6a ustawy będzie miała zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do tych osób, pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, o których mowa w art. 4 pkt 2 lit. za) ustawy.
W konsekwencji powyższego Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że do osób pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które nie zostały skierowane przez podmioty kierujące, o których mowa w art. 4 pkt 2 lit. za) ustawy, a zgłosiły się jedynie dobrowolnie nie znajdą zastosowania niniejsze przepisu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – osoby mające ustalone prawo do emerytury lub renty nie będą podlegały ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo ani dobrowolnie.
