W systemie podatku VAT istnieje zasada odrębnego opodatkowania każdej czynności gospodarczej, zatem każdą usługę lub dostawę towaru należy traktować jako osobne zdarzenie podatkowe. Jednakże w przypadku tzw. świadczeń kompleksowych mamy do czynienia z wyjątkiem, który pozwala na opodatkowanie kilku usług jako jednego, nierozerwalne świadczenie. Jakie więc usługi należy traktować jako kompleksowe, a które podlegają osobnemu opodatkowaniu?
Świadczenie kompleksowe występuje wtedy, gdy różne czynności gospodarcze, takie jak dostawa towarów lub świadczenie usług, są ze sobą tak ściśle powiązane, że tworzą jedno nierozerwalne świadczenie, które nie może być racjonalnie rozdzielone. To oznacza, że usługi, mimo że mogą być technicznie różne, traktowane są jako jedno świadczenie dla celów podatkowych.
W praktyce oznacza to, że w przypadku świadczeń kompleksowych, wszystkie elementy tego świadczenia są opodatkowane na tych samych zasadach, a decyzja o stawce VAT jest uzależniona od charakterystyki świadczenia głównego. Tego rodzaju podejście jest odstępstwem od zasady odrębnego opodatkowania każdej czynności, co pozwala na uproszczenie obliczeń i zmniejszenie obciążeń podatkowych dla przedsiębiorców.
Podkreślić należy, że zagadnienie opodatkowania świadczeń kompleksowych nie jest jednoznacznie uregulowane w polskich przepisach ustawy VAT. Zamiast tego, kwestie te oparte są głównie na orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz krajowych sądów administracyjnych. W związku z tym, każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy, w tym rozważenia, czy poszczególne elementy świadczenia powinny być traktowane jako jedno kompleksowe świadczenie, czy też powinny być opodatkowane osobno.
W praktyce świadczenia kompleksowe występują m.in. w branży hotelarskiej i gastronomicznej, gdzie przedsiębiorcy często oferują usługi, które ściśle się ze sobą wiążą. Dla przykładu, hotel oferuje usługę noclegu wraz z dodatkowymi świadczeniami, takimi jak śniadanie, obsługa pokojowa czy dostęp do innych usług towarzyszących (takich jak spa czy basen). W takiej sytuacji można uznać te usługi za jedno kompleksowe świadczenie, które podlega opodatkowaniu według reguł dla usługi głównej.
W przypadku usług gastronomicznych w restauracji, podobnie jak w przypadku usług hotelowych, możemy mieć do czynienia z kompleksowym świadczeniem, gdzie to posiłek stanowi główną usługę, a dodatkowe opłaty, takie jak napiwki czy „opłaty serwisowe”, traktowane są jako elementy pomocnicze (podlegające tej samej stawce VAT co usługa zasadnicza). Zgodnie z interpretacją Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z 30 czerwca 2023 r., napiwki doliczane do rachunku, traktowane jako część wynagrodzenia za usługę, są opodatkowane na tych samych zasadach co usługa zasadnicza, czyli w przypadku usług gastronomicznych stawką 8%.
W ramach hotelarstwa i gastronomii, jednym z zagadnień, które budzi wątpliwości, jest opodatkowanie „opłaty serwisowej”. W przypadku hoteli, opłata ta może być doliczana do ceny pokoju wraz ze śniadaniem, a jej stawka VAT wynosi 8%. Z kolei w przypadku usług konferencyjnych, które obejmują pokój oraz wyżywienie, opłata ta podlega opodatkowaniu stawką 23%, ponieważ całość usługi traktowana jest jako świadczenie kompleksowe.
Warto zwrócić uwagę, że w przypadku „opłaty serwisowej” związanej z obsługą restauracyjną, mamy do czynienia z sytuacją, gdzie ta opłata jest traktowana jako świadczenie pomocnicze w ramach usługi kompleksowej. Jak wskazał TSUE w wyroku z dnia 25 lutego 1999 r., usługi pomocnicze powinny być opodatkowane na tych samych zasadach co usługa główna, gdyż nie stanowią one celu samego w sobie, lecz służą do pełnego wykorzystania usługi zasadniczej.
W kontekście świadczeń kompleksowych, każda sytuacja wymaga dokładnej analizy, aby prawidłowo określić, czy poszczególne usługi traktować jako elementy jednej całości, czy też powinny być opodatkowane osobno. W branży hotelarskiej i gastronomicznej, usługi takie jak nocleg, wyżywienie czy serwis mogą stanowić jedno kompleksowe świadczenie, co pozwala na stosowanie preferencyjnych stawek VAT. Ważne jest, by przedsiębiorcy, którzy oferują tego rodzaju usługi, dokładnie analizowali charakter swoich świadczeń oraz stanowiska organów podatkowych, aby uniknąć nieporozumień i nieprawidłowości w zakresie rozliczeń VAT.
