Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z napływającymi sygnałami świadczącymi o doliczaniu przez notariuszy podatku od towarów i usług do taksy notarialnej zwrócił się w dniu 12 maja 2021 r. w tej sprawie do Prezesa Krajowej Rady Notarialnej o wypracowanie stosownego stanowiska. Zdaniem Rzecznika w świetle obowiązujących w tym zakresie regulacji oraz poglądów wyrażonych przez Sąd Najwyższy taka praktyka budzi uzasadnione wątpliwości i trudno jest uznać ją za prawidłową.
Z art. 5 § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. ? Prawo o notariacie wynika, że notariuszowi przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla dokonanej czynności notarialnej, określone przez Ministra Sprawiedliwości w rozporządzeniu w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Zatem regulacja wynagrodzenia notariusza została zawarta w aktach o różnej randze ? w ustawie i rozporządzeniu. Rzecznik zwrócił jednak uwagę na fakt, iż przepisy ustawy o notariacie oraz rozporządzenia w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej nie stanowią, że przy ustalaniu wynagrodzenia notariusza bierze się pod uwagę należny od niego podatek od towarów i usług ani że ustalone wynagrodzenie podlega podwyższeniu o ten podatek.
Rzecznik uznał, iż wynagrodzenie notariusza powinno zawierać doliczony już podatek od towarów i usług bez względu na to czy zostało ustalone w maksymalnej wartości, ponieważ z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług wynika, że w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług, jeżeli odrębne przepisy sprzedaży towaru (usługi) podlegają obciążeniu tym podatkiem. Wynagrodzenie notariusza można traktować jako cenę za dokonaną przez niego usługę, co w konsekwencji oznacza, że powinno ono uwzględniać podatek od towarów i usług niezależnie od tego czy jest równe maksymalnej stawce taksy. Ponadto, zdaniem rzecznika, nieakceptowalny jest pogląd, z którego wynika, że w sytuacji ustalenia wynagrodzenia niższego niż maksymalna stawka taksy, należy doliczyć jeszcze podatek od towarów i usług, co potwierdza wyrok TSUE z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawach C-249/12 i C-250/12. Trybunał orzekł wówczas, iż z przepisów dyrektywy analogicznych do omawianej regulacji wynika, że jeżeli cena towaru (usługi) została ustalona przez strony bez żadnej wzmianki dotyczącej podatku od wartości dodanej, a dostawcą tego towaru jest podatnik, ustalona cena, w przypadku gdy dostawca nie może odzyskać od nabywcy podatku od wartości dodanej, którego żąda organ podatkowy, powinna być uznana za cenę obejmującą już ten podatek. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 lipca 2016 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 34/16 uznał, iż zapatrywanie TSUE należy odnieść również do świadczeń, których wysokość ustalona została przez ustawodawcę, o ile nie sprecyzował jednocześnie, że wskazana kwota ma być podwyższona o podatek od towarów i usług.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich powszechna praktyka doliczania podatku do taksy notarialnej budzi wątpliwości, a obowiązujące regulacje w zakresie wynagrodzenia notariuszy, mające charakter gwarancyjny i ochronny, przemawiają przeciwko dopuszczalności doliczania do wynagrodzenia notariusza stawki podatku od towarów i usług.
Karolina Karaś
karolina.karas@isp-modzelewski.pl
tel. 32 259 71 50
