Zgodnie z obecnie obowiązującą linią orzeczniczą koszty wyceny wartości środka trwałego nie mogą zostać doliczone do jego wartości początkowej. Takie samo zdanie prezentują przedstawiciele doktryny.
Wartość budowli odpowiadająca wartości początkowej powinna wynikać z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a jej wyliczenie powinno być zgodne z zasadami wyrażonymi w art. 16g ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. I tak za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z uwzględnieniem ust. 2-14, uważa się m.in. w razie odpłatnego nabycia cenę ich nabycia (art. 16 g ust. 1 pkt 1 wskazanej ustawy), natomiast zgodnie z definicją ustawową za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług (art. 16g ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r.). Katalog ten nie jest zatem katalogiem zamkniętym, na co wskazuje użycie zwrotu „w szczególności” ? możliwe jest zaliczenie do niego także innych, niewymienionych w nim literalnie kosztów. W doktrynie wskazuje się, katalog ten obejmuje koszty związane z zakupem i wdrożeniem środka trwałego do używania[1].
W związku z powyższym wątpliwym wydaje się zakwalifikowanie do wyżej wskazanych kosztów wydatków związanych z dokonaniem wyceny wartości nieruchomości (wykonania operatu szacunkowego) ? nie było to bowiem koszt związany z zakupem nieruchomości, ani z wdrożeniem jej do używania. Co istotne ? koszt ten nie został naliczony do dnia przekazania środka trwałego do używania, o czym mowa w przywołanym wyżej przepisie. Ponadto koszt taki w żaden sposób nie wpływa na wartość rynkową danej rzeczy ? jego wartość nie podwyższa wartości początkowej środka trwałego. Na marginesie wskazać należy, iż przepisy podatkowe nie określają, że do wartości początkowej środków trwałych należy zaliczać koszty wykonania usługi wyceny przez stosowny podmiot.
Powyższe potwierdzają przedstawiciele doktryny. Jak wskazuje się w doktrynie koszt taki może być rozpatrywany wyłącznie pod kątem kosztu poniesionego w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów ? jako bezpośredni koszt podatkowy, nie zaś jako czynnik podwyższający wartość początkową środka trwałego[2].
W temacie tym wypowiedział się także WSA w Gliwicach, który w wyroku z dnia 6 października 2014 r. o sygn.: I SA/Gl 119/14 wskazał, iż: ?(?) Z przytoczonego uregulowania wynika, że wymienienie określonych rodzajów wydatków (ich tytułów) składających się na wartość początkową środka trwałego ? nie ma charakteru wyczerpującego. Z tego też względu, mieścić się tu będą również inne koszty, o ile związane są z zakupem środkiem trwałego i naliczone zostały do dnia przekazania środka trwałego do używania?, a ponadto, że: ?(?) w rozumieniu ww. przepisu ustawy podatkowej „koszty związane z zakupem” to koszty związane z operacją zapoczątkowaną uzyskaniem tytułu własności rzeczy i zakończoną oddaniem tej rzeczy do użytku, determinowanego wykonywaną przez podatnika działalnością gospodarczą?. W związku z powyższym sąd stwierdził, że: ?Poczynione wyżej uwagi dotyczą również wynagrodzenia dla rzeczoznawcy majątkowego za sporządzenie operatu szacunkowego dotyczącego wartości nieruchomości (środka trwałego) Cena za sporządzenie operatu szacunkowego powinna powiększać wartość zakupionego środka trwałego jako koszt związany z zakupem, w przypadku gdy został on naliczony przed dniem przekazania tego środka do używania u kupującego. Podsumowując ten wątek, należy podzielić stanowisko organów podatkowych, że koszty operatu szacunkowego i odsetki naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania zwiększają jego wartość początkową dla celów amortyzacji. Natomiast odsetki zapłacone (skapitalizowane) po dniu przekazania środka trwałego (gruntu) do użytkowania będą stanowiły koszt uzyskania przychodu w dniu ich zapłaty?. Zatem WSA podkreślał konieczność poniesienia wydatku związanego z operatem szacunkowym przed dniem przekazania tego środka do używania u kupującego, by móc powiększyć o ten wydatek wartość zakupionego środka trwałego ? a w przypadku podmiotów, które ujawniły środek trwały (tj. sytuacji, w której podatnicy wprowadzają do ewidencji środków trwałych środek po ponad miesiącu od przekazania go do używania ? art. 16 d. ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r.) co do zasady nie dojdzie do spełnienia powyższego warunku.
Konkludując: jeżeli podmiot odkrył, że w jego majątku firmowym znajdują się dotychczas nieujawnione w ewidencji środków trwałych nieruchomości (bądź też inne środki trwałe) powinno dojść do ich ujawnienia, z czym często wiąże się zlecenie specjaliście wykonania operatu szacunkowego, celem ustalenia wartości nieruchomości (środka trwałego). Niemniej jednak kosztów związanych z opłaceniem wykonania operatu szacunkowego nie można, co do zasady, uznać za powiększające wartość początkową środka trwałego. Zatem wartości netto na fakturze za wycenę nieruchomości nie można doliczyć do wartości początkowej środków trwałych.
[1] A. Bartosiewicz, Wartość początkowa budynków i lokali mieszkalnych, Lex.
[2] K. Kamiński, „Czy koszty wyceny podwyższą wartość początkową tej nieruchomości”?, Lex (Q&A). Zaznaczyć należy, że udzielona odpowiedź dotyczyła ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie uregulowano kwestie związane ze sporządzeniem wyceny przez biegłego dot. wartości początkowej środka trwałego, jeżeli podatnik nie może ustalić jego kosztu wytworzenia, niemniej jednak może ona posłużyć za adekwatny przykład w sprawie niniejszej.
