Ulga w spłacie zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w przypadku śmierci ubezpieczonego

Zgodnie z treścią art. 124 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwana dalej: p.p.s.a., sąd zawiesza postępowanie z urzędu w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, z zastrzeżeniem § 3. Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego (art. 124 § 3 p.p.s.a.).

Stosownie natomiast do art. 161 § 1 pkt 2 p.p.s.a. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków zmarłego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania.

W rozpatrywanej sprawie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zaskarżoną decyzją wydaną, m.in. w oparciu o art. 28 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dalej: u.s.u.s., Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia skarżącemu należności z tytułu składek osoby ubezpieczonej, będącej równocześnie płatnikiem tych składek. Decyzja została wydana po rozważeniu stanu majątkowego i sytuacji rodzinnej zobowiązanego do uiszczenia należności. Okoliczności sprawy nie dotyczą zatem interesu prawnego innych osób.

Z tego względu zastosowanie ulgi w spłacie zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne jest prawem o charakterze osobistym, ściśle związanym z osobą skarżącego, a wydawana decyzja oparta jest na zasadzie uznania administracyjnego.

W ocenie WSA prawo domagania się umorzenia zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy (zindywidualizowane i skonkretyzowane w postępowaniu administracyjnym) jest ściśle związane z osobą dłużnika i nie podlega dziedziczeniu przez spadkobierców na podstawie art. 97 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (w zw. z art. 31 i art. 32 u.s.u.s. (por.m.in. wyrok NSA w Warszawie z 7 czerwca 2000 r., sygn. akt III SA 1216/99). Odrębną natomiast kwestią jest, że spadkobiercy w zakresie nabytych praw i obowiązków majątkowych (w tym zaległości z tytułu składek), a więc już jako dłużnicy, mogą domagać się umorzenia zaległości z tytułu składek na podstawie art. 28 u.s.u.s. i wydanego na jego podstawie rozporządzenia, w szczególności w powołaniu na swój własny (a nie spadkodawcy) ważny interes (por. wyrok WSA w Poznaniu z 20 stycznia 2004 r., sygn. akt I SA/Po 1069/02).

W konsekwencji skoro przedmiot niniejszego postępowania dotyczył wyłącznie uprawnienia skarżącego do domagania się umorzenia zaległości z tytułu składek w warunkach ściśle związanych z osobą zmarłego, to postępowanie sądowoadministracyjne nie podlegało zawieszeniu, lecz umorzeniu.

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 14 lipca 2023 r., sygn.. akt III SA/ Łd322/23 na podstawie art. 161 § 1 pkt 2 p.p.s.a. umorzył postępowanie sądowoadministracyjne.

 

 

 

Wróć do spisu treści serwisu