Umorzenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne

     M.K. w dniu 31 października 2018 r. złożyła wniosek o umorzenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, do których opłacania była zobowiązana w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. W uzasadnieniu wniosku skarżąca wskazała, że nie jest w stanie uregulować należności wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ze względu na bardzo trudną sytuację finansową i zdrowotną.

     Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS lub organ) decyzją z dnia (…) grudnia 2018 r. ? działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 28 ust. 2, ust. 3, ust. 3a, ust. 3b i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (oraz § 3 ust. 1 pkt 1-3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ? odmówił wnioskodawczyni umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2013 r. do września 2018 r. osoby ubezpieczonej będącej równocześnie płatnikiem tych składek w łącznej wysokości 21.810,32 zł, w tym składek w wysokości 18.082,32 zł i odsetek liczonych na dzień złożenia wniosku w wysokości 3.728 zł.

     Zgodnie z art. 28 ust. 3a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ? należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne mogą być umarzane, pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, w stosunku do ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek. Zgodnie zaś z § 3 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia ? zakład może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny, w szczególności w przypadku: gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych (pkt 1); przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności (pkt 3).

     Podkreślenia wymaga, że decyzja w sprawie umorzenia należności składkowych posiada charakter uznaniowy, co oznacza, że organ może, ale nie musi udzielić stosownej ulgi, nawet w przypadku spełnienia przez wnioskodawcę ww. przesłanek. Świadczy o tym użycie w art. 28 ust. 3a u.s.u.s. wyrażenia „mogą być umarzane” oraz zastosowanie w konstrukcji § 3 ust. 1 rozporządzenia terminu „może”. Nawet zatem w przypadku wystąpienia powyższych okoliczności ZUS nie jest bezwzględnie zobowiązany do umorzenia należności składkowych (por. wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2018 r., sygn. akt I GSK 1830/18). Nie oznacza to jednak, że decyzja administracyjna wydana w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek może być dowolna.

     Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 maja 2020 r., sygn.. akt I GSK 2242/19 uznał, że decyzja w sprawie umorzenia należności składkowych posiada charakter uznaniowy co oznacza, że organ może, ale nie musi udzielić stosownej ulgi, nawet w przypadku spełnienia przez wnioskodawcę ww. przesłanek. Świadczy o tym użycie w art. 28 ust. 3a u.s.u.s. wyrażenia „mogą być umarzane” oraz zastosowanie w konstrukcji § 3 ust. 1 rozporządzenia z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne terminu „może”. Nawet zatem w przypadku wystąpienia powyższych okoliczności ZUS nie jest bezwzględnie zobowiązany do umorzenia należności składkowych. Nie oznacza to jednak, że decyzja administracyjna wydana w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek może być dowolna.

     NSA podniósł iż skarżąca ? na dzień wydania zaskarżonej decyzji ? uzyskiwała dochód zarówno ze świadczenia rentowego w wysokości 878,12 zł netto, jak i z działalności gospodarczej. W oświadczeniu z dnia 21 listopada 2018 r. skarżąca wskazała, że dochód ten wyniósł w 2016 r. ? 6 681,16 zł; w 2017 r. ? 7 817,44 zł; a w pierwszym półroczu 2018 r. ? 3 053,29 zł. Średni miesięczny dochód wyniósł w ostatnich dwóch latach ok. 1500 zł, co zresztą potwierdza stanowisko strony zajęte we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Dochody strony (ok. 1 500 zł) przewyższały zatem jej wydatki (ok. 1.450 zł) i to nawet biorąc pod uwagę spłatę raty kredytu w wysokości 451,43 zł miesięcznie (ostatnią ratę przewidziano do spłaty w listopadzie 2020 r.). A zatem w dniu wydania zaskarżonej decyzji skarżąca uzyskiwała dochody, które wprawdzie nieznacznie, ale jednak przewyższały jej wydatki. Ponadto skarżąca nie korzystała z opieki społecznej, co oznacza, że jej sytuacja finansowa nie jest na tyle trudna, aby spłata zadłużenia pozbawiała ją środków do życia ? co słusznie podkreślił organ w zaskarżonej decyzji.

     W związku z powyższym NSA uznał, że Sąd I instancji zasadnie podzielił stanowisko ZUS, iż opłacenie należności z tytułu składek nie pozbawiłoby skarżącej możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu