Serwis Doradztwa Podatkowego

Ustalenie właściwego ustawodawstwa dla celów zabezpieczenia społecznego

Normy kolizyjne z rozporządzenia nr 883/2004, które dotyczą ustalania właściwego ustawodawstwa opierają się głównie na zasadzie miejsca wykonywania pracy (tzw. zasada lex loci laboris). Zasadniczo, osoba podlega ustawodawstwu tego państwa, w którym faktycznie wykonuje pracę najemną lub pracę na własny rachunek. W niektórych przypadkach zastosowanie zasady miejsca wykonywania pracy nie jest jednak możliwe, np. jeśli dana osoba wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich. W takim przypadku stosuje się zasadę miejsca zamieszkania.

Dlatego też, dla ustalenia ustawodawstwa na podstawie art. 13 rozporządzenia nr 883/2004 ważne jest gdzie znajduje się miejsce zamieszkania osoby. Ustalenie miejsca zamieszkania jest również istotne, żeby ustalić państwo zamieszkania osoby, ponieważ w świetle art. 16 rozporządzenia nr 987/2009, to instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania ustala ustawodawstwo, które ma zastosowanie na podstawie art. 13 rozporządzenia nr 883/2004.

Termin „zamieszkanie” jest zdefiniowany w art. 1 lit. j) rozporządzenia nr 883/2004. W świetle tego przepisu „zamieszkanie” oznacza miejsce, w którym osoba zwykle przebywa. Natomiast „państwo zamieszkania” to państwo, w którym osoba zwykle zamieszkuje i w którym znajduje się jej zwykły „ośrodek interesów życiowych”. Taki sposób rozumienia tego terminu obowiązuje w całej Unii Europejskiej i jest jednakowo stosowany we wszystkich państwach członkowskich dla potrzeb stosowania rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 987/2009. To oznacza, że jeśli w rozporządzeniu jest mowa o „zamieszkaniu”, stosuję się tę europejską definicję, w szczególności w odniesieniu do przepisów, na podstawie których określane jest właściwe ustawodawstwo. Zgodnie z przepisami unijnej koordynacji można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania (nawet jeśli dana osoba jest zameldowana bądź przebywa na przemian w kilku państwach członkowskich).

W przypadku wykonywania równocześnie lub na zmianę pracy najemnej na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich, zastosowanie ma art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 oraz art. 14 ust. 5, 5a, 5b, 8, 10 i 11 rozporządzenia nr 987/2009. Aby otrzymać zaświadczenie A1, należy wykazać, że „normalnie wykonuje się pracę najemną w dwóch lub kilku państwach członkowskich”. Chodzi o sytuację, w której wykonuje się równocześnie lub na zmianę jedną lub kilka odrębnych prac w dwóch lub więcej państwach członkowskich, w tym samym lub kliku przedsiębiorstwach lub dla jednego lub kilku pracodawców.

Prace wykonywane równocześnie – wykonywane na podstawie tej samej lub różnych umów. Są to prace wykonywane równolegle na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich na rzecz jednego lub kilku pracodawców, którzy mają siedzibę w jednym lub kilku państwach członkowskich. Mogą to być prace wykonywane w trakcie płatnego urlopu, w weekendy bądź w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Prace wykonywane na zmianę – następujące po sobie w różnych państwach członkowskich. Częstotliwość tych zmian musi być mniejsza niż w przypadku prac wykonywanych równocześnie. Musi być widoczna regularność, cykliczność wykonywania pracy w różnych państwach członkowskich.

Jeśli sposobu, w jaki wykonuje się prace nie można uznać ani za prace wykonywane równocześnie, ani za prace wykonywane na zmianę, to nie otrzyma się zaświadczenia A1 na podstawie art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004.

Praca o charakterze marginalnym nie jest brana pod uwagę przy stosowaniu art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004. Za taką pracę uznaje się zatrudnienie, w ramach którego wymiar wykonywanej pracy, zakres obowiązków (charakter wykonywanej pracy) oraz osiągane wynagrodzenie ma znikomą wartość w porównaniu z równolegle wykonywaną pracą najemną. Jeśli stwierdzimy, że w danym państwie wykonywana jest praca marginalna, to osoba będzie objęta systemem innego państwa członkowskiego niż ten, w którym praca marginalna ma miejsce. Państwo, w którym ustalono, że praca ma charakter marginalny, nie jest brane pod uwagę podczas ustalania ustawodawstwa, tak jak gdyby praca w ogóle nie była w nim wykonywana.

Praca o charakterze marginalnym to praca, która jest stała, ale ma niewielkie znaczenie pod względem czasu i zysku ekonomicznego. Zaleca się również, jako wskazówkę, uznanie za pracę o charakterze marginalnym działalności, która zajmuje mniej niż 5% regularnego czasu pracy lub stanowi mniej niż 5% całkowitego wynagrodzenia pracownika.

 

Małgorzata Słomka

Doradca podatkowy nr 09900

malgorzata.slomka@isp-modzelewski.pl

tel. 22 517 30 64

Skontaktuj się z naszą redakcją