Z dniem 5 lipca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wydał decyzję o nr DI/100000/43/559/2024 w przedmiocie uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości odszkodowania zasądzonego przez sąd i wypłaconego pracownikowi za nieuzasadnione wypowiedzenie pracy i płacy.
Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż w dniu 30 kwietnia 2021 r. nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem przez pracodawcę bez wypowiedzenia na postawie art. 30 § 1 pkt 3 w zw. z art. 53 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Z kolei we wcześniejszym okresie tj. w dniu 10 marca 2020 r. pracownikowi wręczono wypowiedzenie warunków umowy o pracę w zakresie wysokości wynagrodzenia zasadniczego i stanowiska pracy z powodu negatywnej oceny pracy pracownika. Pracownik nie odrzucił nowych warunków umowy o pracę, ale wystąpił do właściwego sądu pracy z powództwem o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie zmieniające umowę o pracę.
W ocenie sądów obydwu instancji wypowiedzenie zmieniające uchodziło za niezgodne z przepisami prawa. Tym samym dla zasądzonej kwoty byłemu pracownikowi, płatnik (bank) ustalił włączenie do podstawy wymiaru składek i odprowadził odpowiednio składki na ubezpieczenie społeczne.
Płatnik uznał, żeby doszło do „nie oskładkowania” odszkodowania, konieczne jest by wypłata odszkodowania pozostawała w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadzając analizę niniejszego zagadnienia w pierwszej kolejności odniósł się do treści art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym: za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, odprawy, odszkodowania i rekompensaty, wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o prace lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Przywołany przepis znajduje zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy wypłata odprawy/odszkodowania pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.
Podsumowując, odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie zmieniające umowę o pracę, nie korzysta z wyłączenia, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r., z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, istotnym jest bowiem, że nie pozostaje w bezpośrednim związku z rozwiązaniem stosunku pracy.
