Wpływ prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków na konieczność wystawienia faktury VAT z tytułu transakcji sprzedaży nieruchomości

Jeżeli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą i w ramach tej działalności wykorzystuje nieruchomość należącą do majątku wspólnego, sprzedaż takiej nieruchomości będzie co do zasady traktowana jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT, dokonana przez tego małżonka-przedsiębiorcę. Wprowadzenie nieruchomości do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych firmy małżonka i jej faktyczne wykorzystywanie do celów tej działalności (np. wynajem, siedziba firmy) przesądza o jej "przynależności" do sfery gospodarczej tego małżonka.

Zgoda drugiego małżonka na wykorzystywanie nieruchomości wspólnej w działalności gospodarczej współmałżonka, wymagana przez przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2023 r., poz. 2809, dalej jako: k.r.o.) (np. art. 37 § 1 pkt 1 w zw. z art. 36 § 3 k.r.o.), ma przede wszystkim znaczenie w sferze prawa cywilnego i zarządu majątkiem wspólnym. Nie zmienia to jednak faktu, że to małżonek-przedsiębiorca, który faktycznie używał nieruchomości do celów gospodarczych, będzie podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT od jej sprzedaży. Decydującym czynnikiem dla przypisania transakcji sprzedaży nieruchomości do działalności gospodarczej, a tym samym określenia podatnika VAT, jest faktyczne wykorzystanie nieruchomości w tej działalności, a nie jedynie formalny status współwłasności. Interpretacja indywidualna z dnia 22 maja 2020 r. (znak 0115-KDIT2.4011.221.2020.1.HD) potwierdza, że w przypadku sprzedaży np. pensjonatu stanowiącego współwłasność małżeńską, ale wykorzystywanego w działalności gospodarczej tylko jednego z małżonków, całość przychodu z tej sprzedaży przypisują temu małżonkowi-przedsiębiorcy: „Biorąc pod uwagę opis zdarzenia przyszłego oraz powołane regulacje prawne nie można zgodzić się z Wnioskodawczynią, że planowana sprzedaż opisanej we wniosku nieruchomości – w związku z tym, iż wchodzi w skład wspólności majątkowej małżeńskiej – spowoduje u Wnioskodawczyni i jej Małżonka powstanie przychodu w podatku dochodowym od osób fizycznych "po połowie" ceny sprzedaży przypadającej na prawo własności budynków i budowli oraz prawo użytkowania wieczystego dwóch działek geodezyjnych. Nie można również zgodzić się z twierdzeniem, że sprzedaż ta będzie stanowiła u Wnioskodawczyni przychód ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak bowiem wynika z wniosku, budynek pensjonatu oraz poszczególne budowle posadowione na obu działkach wykorzystywane są nieprzerwanie od kwietnia 2015 r. w prowadzonej przez Małżonka Wnioskodawczyni działalności gospodarczej i zostały ujęte w ewidencji środków trwałych prowadzonej dla tej działalności. Dodatkowo, Wnioskodawczyni złożyła na piśmie oświadczenie o wyrażeniu zgody na to, aby na opisanej wyżej nieruchomości, wchodzącej w skład majątku wspólnego małżeńskiego, Małżonek prowadził swoją działalność gospodarczą. Oznacza to, że planowana sprzedaż tych środków trwałych – na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w całości stanowi źródło przychodów z działalności gospodarczej prowadzonej przez Małżonka. Inaczej mówiąc, planowana sprzedaż budynków, budowli i prawa wieczystego użytkowania nie spowoduje powstania przychodu po stronie Wnioskodawczyni.”

Fakt, że dana nieruchomość stanowi majątek wspólny małżonków, nie przesądza automatycznie o tym, że oboje małżonkowie będą podatnikami VAT z tytułu jej sprzedaży. Jeżeli nieruchomość jest wykorzystywana w działalności gospodarczej prowadzonej tylko przez jednego z małżonków, to ten małżonek, jako przedsiębiorca, może być uznany za podatnika VAT dokonującego dostawy tej nieruchomości. Status prawny nieruchomości, wynikający z prawa rodzinnego (wspólność majątkowa), jest więc odrębną kwestią od statusu podatkowego jej zbycia na gruncie VAT. Wspólność majątkowa nie implikuje automatycznie wspólnej odpowiedzialności VAT za sprzedaż. Decydujące znaczenie ma to, czy sprzedaż wpisuje się w ramy działalności gospodarczej któregoś z małżonków, lub czy sama czynność sprzedaży, ze względu na jej charakter i okoliczności, nosi znamiona takiej działalności.

Wróć do spisu treści serwisu