Ustawa o rachunkowości obliguje jednostki prowadzące księgi rachunkowe do ewidencjonowania oraz wyceny zapasów według dowolnie wybranych metod. Metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego powinny być opisane
w polityce rachunkowości firmy.
W przyjętej polityce rachunkowości firmy powinny być opisane metody wyceny zapasów, tj.: cena zakupu, koszt wytworzenia, stałe ceny ewidencyjne oraz metody rozliczania odchyleń od cen ewidencyjnych. Jednostki produkcyjne w przyjętej polityce rachunkowości powinny opisać sposób kalkulacji kosztu wytworzenia produktu, rozliczania kosztów pośrednich poszczególnych działalności: podstawowej, pomocniczej, kosztów sprzedaży
i kosztów zarządu.
Zgodnie z art. 28 ust 11 ustawy o rachunkowości na dzień nabycia lub powstania ujmuje się w księgach rachunkowych nabyte lub powstałe zapasy rzeczowych składników aktywów obrotowych według cen nabycia lub kosztów wytworzenia.
Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy uwzględnieniu planowych remontów. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku ? także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia.
Do kosztów wytworzenia produktu nie zalicza się kosztów:
1) będących konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych;
2) ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzaniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny;
3) magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów, chyba że poniesienie tych kosztów jest niezbędne w procesie produkcji;
4) kosztów sprzedaży produktów.
Koszty te wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym zostały poniesione.
W przypadkach uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem towaru lub produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, cenę nabycia lub koszt wytworzenia można zwiększyć o koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów lub produktów w okresie ich przygotowania do sprzedaży bądź wytworzenia i związanych z nimi różnic kursowych, pomniejszone o przychody z tego tytułu.
W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania w myśl art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości to obliczając koszt wytworzenia produktu jednostka może do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od ceny sprzedaży netto.
Ewidencja księgowa na kontach zespołu ?4? i ?5?:
|
LP |
Opis zdarzenia gospodarczego |
Konto WN |
Konto MA |
|
1 |
Ujęcie kosztu wg rodzaju |
40 ? Koszty rodzajowe |
01, 02, 03 w zależności od rodzaju kosztu |
|
2 |
Koszty bezpośrednie produkcji |
50 ? Koszty działalności podstawowej |
49 ? Rozliczenie kosztów |
|
3 |
Koszty pośrednie produkcji |
52 ? Koszty wydziałowe |
49 ? Rozliczenie kosztów |
|
4 |
Koszty zarządu |
55 ? Koszty zarządu |
49 ? Rozliczenie kosztów |
|
5 |
Koszty sprzedaży |
56 ? Koszty sprzedaży |
49 ? Rozliczenie kosztów |
|
6 |
Przeksięgowanie uzasadnionej części kosztów pośrednich |
50 ? Koszty działalności podstawowej |
52 ? Koszty wydziałowe |
|
7 |
Przyjęcie wyrobów do magazynu |
60 ? Wyroby gotowe |
50 ? Koszty działalności podstawowej |
|
8 |
Wydanie wyrobów z magazynu przy sprzedaży |
71 ? Koszt sprzedanych wyrobów gotowych |
60 ? Wyroby gotowe |
|
9 |
Faktura sprzedaży |
20 ? Rozrachunki odbiorcami |
70 ? Sprzedaż wyrobów |
