Organy podatkowe kwestionują dopuszczalność odliczenia na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej określanej jako: „ustawa z dnia 11 marca 2004r.”) podatku naliczonego z tytułu zakupu towarów i usług służących organizacji wydarzeń jubileuszowych podmiotów gospodarczych. Stanowisko orzecznictwa w tej materii jest zdecydowanie odmienne. Przykład stanowi m.in. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 2023r. (I SA/Wr 387/23). W tezie przedmiotowego wyroku Sąd uznał bowiem kategorycznie, że wydarzenia związane z jubileuszem powstania spółki, które wpisują się w założenia strategii społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), „takie jak np. koncerty, konkursy, turnieje sportowe, audycje radiowe i telewizyjne, iluminacje i murale na budynkach itp., w części dotyczącej lub dedykowanej do osób niebędących pracownikami (m.in. członkowie ich rodzin, emerytowani pracownicy, członkowie władz i społeczności lokalnej, kontrahenci oraz inwestorzy, w tym także potencjalni) mają co najmniej pośredni związek z wykonywaną przez spółkę działalnością opodatkowaną i przysługuje od nich prawo do odliczenia VAT.
Z kolei wydatki na wydarzenia jubileuszowe, które mają na celu reklamę i promowanie wizerunku spółki na arenie krajowej i międzynarodowej, a są kierowane do potencjalnych inwestorów i kontrahentów oraz realizowane, mają bezpośredni wpływ na czynności opodatkowane i przysługuje od nich prawo do odliczenia VAT”.
W powołanym wyroku WSA uchylił interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: DKIS) z 22 marca 2023 r. (0114-KDIP4-2.4012.26.2023.2.KS), wydaną na wniosek spółki giełdowej, która z okazji kolejnej rocznicy swego istnienia zorganizowała szereg imprez upamiętniających ten jubileusz, mających na celu promowanie marki Spółki i jej produktów, a także umacnianie pozycji Spółki jako zaufanego i stabilnego przedsiębiorcy. Opisując te wydarzenia we wniosku o wydanie interpretacji Spółka wskazała, że dzięki rozpowszechnieniu wiedzy o jej działalności i oferowanych przez nią produktach oraz zwiększeniu rozpoznawalności Spółki, wpływały one na wzrost jej konkurencyjności i prowadzoną przez nią działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem VAT.
W ocenie Spółki inicjatywy te mogły także wpływać na pozafinansowe wskaźniki ESG, Społeczną odpowiedzialność i Ład Korporacyjny Spółki oraz realizację celów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Realizacja przedmiotowych projektów nie przyczyniała się bezpośrednio do sprzedaży opodatkowanej Spółki, lecz poprzez ogólny związek z jej funkcjonowaniem wpływała pośrednio na generowanie czynności opodatkowanych VAT. Wszystkie zdarzenia związane z jubileuszem miały szczególny charakter i kierowane były do różnych grup interesariuszy Spółki, w tym pracowników i ich rodzin, kontrahentów Spółki, władz lokalnych i rządowych, jak również osób niezwiązanych ze Spółką. Wydatki sfinansowane zostały ze środków obrotowych.
Spółka założyła, że przysługuje jej prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego dotyczącego zakupu towarów i usług służących realizacji wyżej wskazanych działań.
DKIS uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. W ocenie organu interpretacyjnego Spółka w szczególności nie wykazała racjonalnego związku przyczynowo – skutkowego między wszystkimi wydatkami (w ujęciu ogólnym) poniesionymi na organizację wydarzeń jubileuszowych, jako jej działań marketingowych lub reklamowych, a osiąganym przez nią obrotem. Przedstawiony opis sprawy – zdaniem DKIS – nie wskazywał, aby podejmowane działania miały wpływ na wzrost konkurencyjności Spółki i na zwiększenie sprzedaży jej produktów. Jednocześnie DKIS zaakcentował brak cenotwórczego związku między tak ujętymi wydatkami a jej działalnością opodatkowaną.
Według Organu, sam fakt, że Spółka zorganizowała projekty, które – jej zdaniem – mają promować ją oraz jej wyroby nie jest wystarczającym warunkiem, aby uznać, że w każdym przypadku wydarzeń z okazji jubileuszu powstania Spółki, istnieje pośredni związek pomiędzy poniesionymi wydatkami a działalnością opodatkowaną. Ostatecznie DKIS stwierdził, że sporne wydatki na nabycie towarów i usług, wykorzystywanych do organizacji zdarzeń związanych z jubileuszem Spółki, nie wykazują związku z czynnościami opodatkowanymi VAT, a w konsekwencji zakwestionował jej prawo do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu.
WSA we Wrocławiu w uzasadnieniu powołanego na wstępie wyroku z dnia 20 grudnia 2023r., przyznając rację w sporze Spółce, odwołał się m.in. do argumentacji zastosowanej w innym wyroku z dnia 15 czerwca 2009 r. (sygn. akt I SA/Wr 1368/08), zgodnie z którą „prawo do odliczenia podatku istnieje nawet wtedy, gdy nie można ustalić bezpośredniego związku pomiędzy zakupem a opodatkowaną transakcją, czyli w niektórych sytuacjach prawo do odliczenia może przysługiwać podatnikowi nawet w przypadku braku konkretnej transakcji opodatkowanej, jeżeli zakup związany jest z działalnością podatnika, która, co do zasady, podlega opodatkowaniu (lub daje prawo do odliczenia podatku mimo zwolnienia), a brak związku z konkretną transakcją opodatkowaną wynika z czynników obiektywnych, zwykle niezależnych od podatnika”.
Odnosząc się do wydatków poniesionych przez Spółkę dotyczących różnych grup interesariuszy Sąd uznał, że pozostawały one w związku ze społeczną odpowiedzialnością biznesu (CSR). Jak zaś w swym orzecznictwie – w tym m.in. w wyrokach z dnia 8 marca 2022 r. (I FSK 1760/18), 13 listopada 2013 r. (I FSK 1606/12), 13 czerwca 2018 r. (I FSK 1420/16), 26 września 2018 r. (II FSK 2500/16) oraz 2 kwietnia 2019 r. (I FSK 561/17) -zauważył NSA, wydatki na nabycie towarów i usług, poniesione w związku z realizacją społecznej odpowiedzialności biznesu mogą być kwalifikowane jako wydatki o charakterze marketingowym i mogą mieć związek z prowadzoną przez podatnika działalnością opodatkowaną, przekładając się bezpośrednio na wizerunek firmy, a pośrednio na generowanie obrotu.
WSA zauważył przy tym, że „uhonorowanie członka rodziny lub osoby bliskiej ma pozytywne działanie na pracownika i jego stosunek do pracodawcy. Jest również rzeczą istotną w odbiorze Spółki przez jej potencjalnych i aktualnych pracowników, jak traktuje ona swoich emerytów, tym bardziej, że w dużych przedsiębiorstwach o charakterze koncernowym, które zatrudniają tysiące osób i prowadzą swoją działalność od dziesięcioleci (a takim jest niewątpliwie Spółka), struktura zatrudnienia ma w dużej mierze wymiar wielopokoleniowy i rodzinny (pracują nierzadko dziadkowie, ich dzieci oraz wnuki)”.
Wychodząc od powyższego Sąd skonstatował, że „wydatki związane z organizacją opisanych wydarzeń jubileuszowych także w części dotyczącej osób niebędących pracownikami czy kontrahentami (m.in. emeryci i dzieci pracowników, członkowie władz i społeczności lokalnej, na terenie prowadzonej przez Stronę działalności) mają pośredni związek z wykonywaną przez Spółkę działalnością gospodarczą. Nabywane przez Spółkę w celu zorganizowania tych wydarzeń usługi czy towary – co na tle opisanego stanu faktycznego oczywiste – nie służyły/ nie służą dalszej odsprzedaży, ani nie były, nie są i nie będą wykorzystywane do wytworzenia produktów będących przedmiotem obrotu (co świadczyłoby o bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością), ale co najmniej pośrednio – przez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, w tym: budowanie pozytywnych relacji wśród pracowników i współpracowników, zacieśnienie relacji Spółki z pracownikami oraz współpracownikami, budowanie lojalności pracowników i współpracowników, podniesienie efektywności pracy, utrzymanie dobrego wizerunku w oczach potencjalnych pracowników i potencjalnych kontrahentów obecnie i na przyszłość – w konsekwencji mają lub będą miały wpływ na zwiększenie sprzedaży opodatkowanej dokonywanej przez Skarżącą”.
Jednocześnie w ocenie WSA organ interpretacyjny nie miał podstaw do kwestionowania bezpośredniego wpływu na działalność Spółki tych wydarzeń, które miały na celu reklamę czy promocję jej wizerunku, a przez to także oferowanych przez nią produktów, z którymi jest powszechnie kojarzona w oczach różnych grup interesariuszy.
Co istotne, WSA podkreślił, iż „w postępowaniu interpretacyjnym organ nie jest upoważniony do oceny przydatności działań, podejmowanych dla osiągnięcia zamierzonego celu gospodarczego przez podatnika dokonującego czynności opodatkowanych VAT. To do wyłącznej kompetencji podatnika należą decyzje w kwestii tego, jakie działania biznesowe w tej mierze są – w jego sytuacji gospodarczej – najbardziej uzasadnione”. Zarazem Sąd zwrócił uwagę, że nieobecność podatnika i brak budowania przezeń pozytywnego wizerunku w przestrzeni reklamowej, medialnej, biznesowej i społecznej może być wykorzystana na jego niekorzyść przez podmioty prowadzące działalność względem niego konkurencyjną, które na reklamę i promocję będą przeznaczać większe środki.
WSA za niezrozumiałe i pozbawione logiki uznał stanowisko organu interpretacyjnego, że organizowanie wystawy promującej działalność Spółki nie ma związku ze sprzedażą opodatkowaną, skoro udział w wystawie był nieodpłatny, a powszechnie wiadomo, że to przedsiębiorcy, chcąc przyciągnąć uwagę potencjalnych: klientów, kontrahentów, inwestorów czy pracowników, organizują właśnie w tym celu rozmaite przedsięwzięcia reklamowe i promocyjne, za które sami płacą, nie mając oczekiwań, że koszty na ten cel poniesione zwrócą im uczestnicy tych wydarzeń.
Zdaniem Sądu, w ogólnym odczuciu społecznym przedsiębiorstwa takie jak Spółka, czyli wielkie spółki akcyjne znajdujące się pod kontrolą Skarbu Państwa o międzynarodowym zasięgu, mają być w coraz większym stopniu mecenasami kultury, historii, sztuki, sportu i tradycji oraz promotorami pozytywnych wartości i więzi społecznych. Taki też charakter posiadały – według WSA – kwestionowane przez organ interpretacyjny działania podjęte przez Spółkę.
Ostatecznie, nawiązując do wyroku TSUE z dnia 25 listopada 2021 r. (w sprawie Amper Metal Kft, C-334/20), WSA zwrócił uwagę, że „[…] rzeczywisty charakter związku wydatków ponoszonych na opisane wydarzenia jubileuszowe z działalnością opodatkowaną Spółki nie zależy od możliwości określenia ich konkretnego cenotwórczego przełożenia na produkty przez nią sprzedawane”.
Dalej skonstatował, że organizacja wydarzeń jubileuszowych przez firmę tego formatu, co Spółka, odpowiada społecznym oczekiwaniom względem niej w ramach koncepcji CSR, a brak ich realizacji obniżałby jej pozytywny odbiór w społeczeństwie oraz w poszczególnych grupach jej interesariuszy. To zaś zdaniem Sądu oznacza, że rozważać należy nie tylko rzeczywisty i bezpośredni wpływ wydarzeń na wynik finansowy, lecz ogólne korzyści ekonomiczne Spółki z tego tytułu, oraz skutki strat wizerunkowych wynikających z zaniechania realizacji tego typu przedsięwzięć, które mogą mieć wymierne przełożenie na wielkość jej obrotów w przyszłości.
WSA uznał ponadto, że ewentualna korzyść osobista, jaką uzyskuje lub może uzyskać uczestnik wydarzeń zorganizowanych przez Spółkę (pracownik, członek jego rodziny, pracownik emerytowany i potencjalny, kontrahent obecny lub potencjalny, członek lokalnej społeczności, organów państwowych lub samorządowych itp.), ma charakter wtórny i w żaden sposób nie może niweczyć albo marginalizować efektów zamierzonych i osiąganych przede wszystkim przez samą Spółkę w ramach wykonywanej przez nią działalności opodatkowanej.
Powyższe doprowadziło Sąd do orzeczenia uchylającego zaskarżoną interpretację w całości i tym samym potwierdzenia prawa Spółki do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, wykorzystywanych do organizacji zdarzeń związanych z jej jubileuszem. Trudno przecenić znaczenie wskazanego rozstrzygnięcia. Orzeczenie WSA we Wrocławiu jest nieprawomocne.
dr Joanna Kiszka
Dyrektor Śląskiego Oddziału Instytutu Studiów Podatkowych
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. 32 259 71 50
