Przedsiębiorca wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z następującym pytaniem: czy wartość finansowanych przez spółkę noclegów, z których pracownik będzie korzystał wyłącznie w związku z wykonywaną w wyznaczonym miejscu pracą oraz wartość zwracanych pracownikom kosztów przejazdów do miejsca wykonywania pracy, stanowić będzie dla pracownika podstawę do naliczenia składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGSP, jeżeli świadczenie to nie jest przychodem i nie jest opodatkowane?
W ocenie przedsiębiorcy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, za wyjątkiem:
- zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego,
- przychodów ze stosunku pracy wymienionych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ( 4 pkt 9, art. 18 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a także art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
W ocenie przedsiębiorcy z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika wyłączone jest wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. Przedsiębiorca odwołał się także do uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. K 7/13), który w swym uzasadnieniu sprecyzował, że za przychód pracownika mogą być uznane wyłącznie te świadczenia, które: – po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie), – po drugie, zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, – po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Z powyższego wynika, że jeżeli określone świadczenie otrzymywane przez pracownika nie jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych to tym samym nie stanowi również podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Kwestia zapewnienia przez pracodawcę pracownikom noclegów była, jak wskazuje przedsiębiorca, przedmiotem licznych orzeczeń sądów administracyjnych, czego potwierdzeniem jest wyrok z dnia 2 października 2014 r., II FSK 2387/12, zgodnie z którym: „(…) obowiązek zapewnienia prawidłowej organizacji pracy nie może być utożsamiany tylko z zapewnieniem biurka, materiałów biurowych czy pokryciem kosztów eksploatacji samochodu służbowego czy kosztów zużytej energii elektrycznej. Ten obowiązek należy i trzeba odnosić i analizować w kontekście konkretnych obowiązków pracowniczych i wynikających z tych obowiązków oczekiwań pracodawcy. Skoro więc prawidłowe i efektywne wykonywanie obowiązków pracowniczych wymaga od pracownika nocowania w hotelu aby w określonym czasie wynikającym z kontaktów handlowych pracodawcy i kontrahenta dotrzeć do kontrahenta, to zapewnienie tej możliwości przez pracodawcę nie jest korzyścią pracownika ale właśnie wypełnieniem przez pracodawcę ustawowego obowiązku prawidłowego organizowania pracy, tak aby była ona wydajna i należytej jakości. Zapewnienie możliwości nocnego wypoczynku odpowiada także obowiązkowi pracodawcy organizowania pracy w sposób zmniejszający uciążliwość pracy; przepis art. 94 pkt 3 Kodeksu pracy tylko przykładowo wymienia w aspekcie zmniejszenia uciążliwości pracy pracę monotonną i pracę w ustalonym z góry tempie”.
Jak wskazał natomiast NSA w wyroku z dnia 19 września 2014 r. II FSK 2280/12, dotyczącym tej samej problematyki: „(…) jakkolwiek skorzystanie ze świadczenia w postaci noclegu wykupionego przez pracodawcę niewątpliwie następuje za zgodą pracownika, niemniej świadczenie to nie jest spełnione w jego interesie, ale w interesie pracodawcy oraz nie przynosi pracownikowi korzyści w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatków, które musiałby ponieść. Jak już wcześniej wspomniano, udostępnienie miejsc noclegowych pracownikom leży wyłącznie w interesie pracodawcy, a nie pracowników, którzy swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokajają w innym miejscu i w inny sposób oraz którzy – gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy o pracę – nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów”.
Przedsiębiorca podkreślił, że w świetle ww. orzecznictwa zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi noclegu na potrzeby wykonywania pracy oraz wartość zwracanych pracownikom kosztów przejazdów do miejsca wykonywania pracy nie stanowią świadczeń spełnionych w interesie pracownika, przynoszących mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść. W konsekwencji, wartość finansowanych przez spółkę noclegów i kosztów przejazdów do miejsca wykonywania pracy nie może zostać uznana za przychód pracownika z tytułu otrzymania „innych nieodpłatnych świadczeń”, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wnioskodawca finansując noclegi dla pracowników na czas budów oraz wartość zwracanych pracownikom kosztów przejazdów do miejsca wykonywania pracy, nie dokonuje świadczenia w interesie pracownika – przysparzając mu korzyści. Pracownik nie ma bowiem żadnej swobody w zarządzaniu i rozporządzaniu tym świadczeniem. Wykorzystuje on je wyłącznie w jednym konkretnym celu, tj. w wykonaniu swoich obowiązków pracowniczych. Tym samym pracownik nie uzyskuje z tego tytułu przychodu, a wnioskodawca nie jest zobowiązany do poboru zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zatem finansowane przez Przedsiębiorcę noclegi oraz zwracane koszty przejazdu do miejsca wykonywania pracy nie będą stanowiły dla pracowników przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wartość pieniężna tego rodzaju świadczeń nie powinna być również podstawą do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne, FP, FGSP oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku w piśmie z dnia 30 listopada 2023 r., nr sprawy DI/100000/43/1213/2015 stwierdził, że stanowisko Przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji należy uznać za prawidłowe.
Malwina Sik
Konsultant prawny
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 93
