Zakup wieńca pogrzebowego, a odliczenie VAT

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na podstawie art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.

Podstawowe uprawnienie podatnika dotyczące obniżenia podatku należnego o podatek naliczony zawarte zostało w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., zgodnie z którym, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

1. nabycia towarów i usług,
2. dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z treści art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a działalnością opodatkowaną, aby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego. Związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter bezpośredni bądź pośredni. O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży – towary handlowe lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy; bezpośrednio więc wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast o związku pośrednim można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa, nie przyczyniają się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczyniają się do generowania przez podatnika obrotów.

NSA w wyroku z dnia 19 sierpnia 2020 r. sygn. I FSK 7/18 uznał, że wydatki na zamieszczane w prasie nekrologi, kondolencje, wieńce pogrzebowe w przypadku śmierci swoich pracowników, byłych pracowników i członków ich rodzin nie mają związku z działalnością gospodarczą i nie dają prawa do odliczenia podatku naliczonego. W treści wyroku sąd stwierdził, że „(…) Związek ten jest bezpośredni lub pośredni. Brak związku bezpośredniego pomiędzy nabywanymi towarami i usługami związanymi z uroczystościami pogrzebowymi jest oczywisty i żadna ze stron tego nie kwestionuje. Różnica poglądów pomiędzy skarżącą a organem interpretacyjnym dotyczy istnienia związku pośredniego. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie chodzi tu o potencjalny związek pośredni ale związek ten musi być realny. Wynika zatem z tego, że można odliczyć podatek naliczony na wydatki, które mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, ich poniesienie ma wpływ na wielkość osiągniętego obrotu. Należy przy tym zaakcentować, że celem wydatku, jako efektu, do którego podatnik dąży, jest osiągnięcie konkretnego obrotu a nie jako skutek, następstwo określonego zachowania się podmiotu gospodarczego. Dlatego też, można odliczyć podatek naliczony związany z wydatkami, co do których, oceniając okoliczności obiektywnie, można stwierdzić, że racjonalnie działający przedsiębiorca mógł zakładać, że postawiony cel osiągnie w postaci zwiększenia się obrotów. Czyli o odliczeniu podatku naliczonego decyduje racjonalny zamiar podatnika, oceniany w indywidualnie w konkretnych okolicznościach gospodarczych.

Przechodząc zatem na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że zamieszczenie nekrologu, zakup wieńców, transport na uroczystości pogrzebowe związane ze śmiercią pracownika lub jego najbliższych nie ma żadnego związku z obrotami spółki w sposób bezpośredni i pośredni. Trudno uznać, że celem zakupu wieńca, nekrologu było zwiększenie obrotu. Innymi słowy trudno doszukać się związku przyczynowo skutkowego pomiędzy wydatkami na pogrzeb pracownika a ilością sprzedanej energii, ponieważ tym co do zasady zajmuje się skarżąca. Co najwyżej wydatek ten można rozpatrywać w kategoriach dobrego obyczaju a nie możliwości wpływu czy też związku wydatku z obrotem.

Zwyczaj zamieszczania kondolencji czy składania wieńców na pogrzebach pracowników lub członków ich rodzin niewątpliwie poprawia wizerunek firmy, jednakże realizacja powszechnych zwyczajów związanych ze śmiercią nie przyczynia się do zwiększenia obrotu ze sprzedaży energii elektrycznej, do czego została powołana spółka. Stanowi jedynie o stosowaniu się do pewnych ustalonych norm obowiązujących w całym społeczeństwie, a nie odnoszących się do realizacji celów gospodarczych przez skarżącą, mającą co do zasady sprzedaż energii elektrycznej.

Reasumując, należy zgodzić się z organem, że wydatki związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych nie pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, mimo że wynikają z prowadzonej wewnętrznej polityki kadrowej oraz dobrego zwyczaju. Mają bezpośredni i jednoznaczny związek z czynnościami niepodlegającymi VAT, więc nie ma możliwości doszukiwania się ich pośredniego wpływu na prowadzoną działalność opodatkowaną. Taki związek jest zbyt mało konkretny w porównaniu do jednoznacznego powiązania tych wydatków z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu”. Powyższe stanowisko potwierdza również interpretacja indywidualna DIAS z dnia 23 marca 2021 r. sygn. 0114-KDIP4-2.4012.35.2021.1.AS, w której organ odniósł się również do wydatków związanych z pogrzebem kontrahenta Spółki.

Należy jednak podkreślić, że brak jest w przedmiotowym zakresie jednolitej linii orzeczniczej, np. w wyroku WSA w Lublinie z dnia 30 sierpnia 2017 r. I SA/Lu 406/17 sąd stwierdził, że „(…) w okolicznościach jakie przedstawiła spółka, wydatki poniesione na wieńce, nekrologi i kondolencje w przypadku śmierci pracownika, byłego pracownika lub członka jego najbliżej rodziny dają spółce prawo do odliczenia kwot VAT naliczonego, bowiem wynikają one wyłącznie z prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej, wymagającej od przedsiębiorcy – podatnika VAT stworzenia zespołu pracowniczego i budowania zaufania także na potrzeby zachęcania do współpracy potencjalnych pracowników, kontrahentów, konsumentów i do której także w pełni odnoszą się elementarne standardy związane z respektowaniem norm dobrego obyczaju. Omawiane wydatki spółka ponosi wyłącznie dlatego, że prowadzi działalność gospodarczą, nie zaś z racji pozagospodarczych względów. Do działalności gospodarczej także odnoszą się reguły postępowania zgodnego z powszechnie akceptowanymi wzorcami w relacjach międzyludzkich. Organ nie wykazał w swojej argumentacji, aby spółka ponosiła analizowane wydatki bez związku z działalnością gospodarczą, a więc aby były one ponoszone również w przypadku, gdyby nie była przedsiębiorcą zatrudniającym pracowników. W takiej sytuacji należy opowiedzieć się za prawem do odliczenia VAT (por. w szczególności sprawa C-435/05)”. Również w interpretacji indywidualnej DIS w Bydgoszczy z dnia 26 czerwca 2014 r. nr ITPP1/443-423/14/DM wskazano: „Wobec powyższego, na zasadach przewidzianych w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z art. 88 tej ustawy, spółce, będącej czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących wydatki ponoszone na zakup wieńców pogrzebowych, umieszczanie nekrologów w prasie, kondolencji i wydatki związane z transportem pracowników w związku z udziałem w uroczystościach pogrzebowych, byłego pracownika, emeryta, rencisty oraz najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika (emeryta, rencisty), ponieważ wydatki te – jak wskazała spółka – mają związek z czynnościami opodatkowanymi”.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu