Za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
- wystawienia faktury albo
- uregulowania należności (art. 12 ust. 3a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r.).
Jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku (art. 12 ust. 3c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r.).
W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c, 3d i 3f, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty (art. 12 ust. 3e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r.).
Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).
Zatem, przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Co do zasady, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa.
Przepis art. 12 ust. 4 określa jakich należności nie zalicza się do przychodu. W przepisie tym znajduje się odstępstwo od zasady, że przychodem są kwoty otrzymane lub należne, choćby nie zostały otrzymane. Warunkiem, by pobrane wpłaty lub zarachowane należności nie były zaliczone do przychodów jest to, by dotyczyły one dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. Już więc w momencie pobrania wpłaty lub zarachowania należności musi być wiadome, że dotyczą te wpłaty konkretnie określonych przyszłych dostaw towarów lub wykonanej usługi. Sformułowanie użyte w tym przepisie „które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych” wskazuje, że chodzi o takie dostawy towarów lub wykonanie usług, co do których w momencie pobrania wpłaty nie ma wątpliwości, że zostaną faktycznie wykonane.
Należy wskazać jednak, że jeżeli zaliczka (przedpłata) na poczet przyszłych usług ma definitywny charakter, to przychód podatkowy powstaje w momencie jej otrzymania. Jeżeli tak dokonana wpłata ma charakter ostateczny, definitywny, to organy podatkowe zaliczą ją do przychodów z uwagi na spełnienie warunku „uregulowania należności”. Jeżeli natomiast powyższych cech dokonana zaliczka mieć nie będzie (ostateczność/definitywność), przychód w podatku dochodowym nie powstanie.
