Zaniechanie inwestycji a prawo do odliczenia podatku naliczonego

Czy podatnik, który ponosząc wydatki związane z inwestycją i odliczając podatek naliczony ma obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego w przypadku zaniechania inwestycji?

Kwestia ta została poruszona m.in. przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 28 czerwca 2022 r. (0111-KDIB3-1.4012.212.2022.1.IK). Jak wskazał organ podatkowy: ”(…) w podatku od towarów i usług obowiązuje zasada tzw. „niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego”. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia, nie musi czekać aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.

Istotna jest intencja nabycia – jeśli dany towar ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych wówczas – po spełnieniu wymienionych w art. 86 ustawy wymogów formalnych – odliczenie jest prawnie dozwolone, oczywiście jeżeli nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.

W każdym przypadku należy dokonać oceny, czy intencją podatnika wykonującego określone czynności, z którymi łączą się skutki podatkowo-prawne, było wykonywanie czynności opodatkowanych. Z ogólnie przyjętej definicji „zamiaru” wynika, że jest to projekt, plan czy intencja zrealizowania czegoś. Istotą zamiaru są intencje jakie przyświecają dokonywanym czynnościom, jak i cel, który dana osoba ma osiągnąć dokonując tych czynności.

Zatem w sytuacji, gdy podatnik dokonuje nabycia towarów i usług, które zmierzają do przyszłego wykorzystania ich dla czynności opodatkowanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej bez względu na to jakie faktycznie będą efekty tej działalności, należy uznać w momencie ich nabycia za związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych.

W tym miejscu należy podkreślić również, że Trybunał Sprawiedliwości UE wielokrotnie stwierdzał, że prawo do odliczenia zostało wprowadzone, aby całkowicie uwolnić przedsiębiorcę od kosztów VAT zapłaconego lub podlegającego zapłacie w toku jego działalności gospodarczej. Wspólny system podatku od wartości dodanej konsekwentnie zapewnia, że każda działalność gospodarcza, niezależnie od jej celu i efektu, pod warunkiem że sama podlega VAT, jest opodatkowana w sposób całkowicie neutralny.

(…) Stwierdzenie, czy konieczność korekty rzeczywiście zachodzi, wymaga zbadania okoliczności, na skutek których podatnik zaniechał inwestycji lub wykonywania czynności opodatkowanych. Taki wniosek można wyciągnąć z orzeczeń ETS wydanych na kanwie przepisu art. 20(1)(b) VI Dyrektywy, a mianowicie w sprawie C-37/95 Państwo Belgijskie a Ghent Coal Terminal NV oraz C-110/94 między Intercommunale voor Zeewaterontziliting (INZO) a Państwem Belgijskim. W obu przypadkach chodziło o sytuacje, w których podatnik zaniechał inwestycji z przyczyn „pozostających poza jego kontrolą”, na skutek decyzji innego organu nakazującego zmianę miejsca prowadzenia działalności i zamiany działki, na której rozpoczęto inwestycję (C-37/95) i sytuacji, w której „decyzja o zaniechaniu inwestycji wynikała z przeprowadzonego studium jej opłacalności, które nie potwierdziło możliwości generowania zysku z danej działalności” (C-110/94).

Powyższe znajduje swoje potwierdzenie również w najnowszym wyroku z dnia 12 listopada 2020 r. C-734/19.

Zatem podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT naliczonego na towary i usługi nabyte w związku z pracami inwestycyjnymi wykonywanymi z przeznaczeniem ich na planowaną działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu, a nabyte prawo do odliczenia pozostaje w mocy, nawet jeśli w wyniku niezależnych od niego okoliczności podatnik nigdy nie wykorzystał nabytych towarów lub usług do transakcji podlegających opodatkowaniu. Zawsze jednak należy brać pod uwagę okoliczności towarzyszące temu zachowaniu, a w szczególności, czy były one konsekwencją zdarzeń od podatnika niezależnych, czy też – podejmowanych świadomie decyzji gospodarczych.

Tym samym w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo do odliczenia zostaje zachowane.

Jak wynika z opisu zdarzenia nie prowadzicie Państwo działań mających na celu dalszą realizacje Inwestycji z powodu braku biznesowego uzasadnienia tej kontynuacji. W tym przypadku zaniechanie inwestycji jest więc konsekwencją podejmowanych świadomie decyzji gospodarczych/działań podatnika.

Należy jednakże przyjąć, że nie w każdym przypadku zaniechanie inwestycji będące konsekwencją podejmowanych świadomie decyzji gospodarczych/działań podatnika musi skutkować utratą prawa do odliczenia podatku naliczonego.

(…) Mając zatem na uwadze powołane przepisy prawa, przedstawione okoliczności sprawy, a także orzecznictwo TSUE, należy stwierdzić, że pomimo zaniechania inwestycji zachowaliście Państwo prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków inwestycyjnych związanych z budową zespołu usługowo-mieszkaniowego, tj. związanych z kosztami w postaci opłaty za sporządzenie dokumentacji projektowej, wydatkami na przeprowadzenie prac przygotowawczych, na zakup materiałów, nabycie usług, opłaty za wycinkę drzew, kosztami energii elektrycznej. Powyższe wynika z faktu, że na moment ponoszenia nakładów na opisaną we wniosku inwestycję – jak wskazano we wniosku – inwestycja miała służyć czynnościom opodatkowanym w związku z czym odliczyliście podatek VAT, a zaniechanie inwestycji nastąpiło z przyczyn niezależnych i nieznanych w chwili ponoszenia wydatków.

Pomimo że zaniechanie inwestycji stanowi konsekwencje świadomych działań biznesowych, to nie sposób uznać, że działania te stanowią okoliczności, w przypadku których zaniechanie inwestycji skutkuje zmianą prawa do odliczenia i koniecznością dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego. W takim przypadku kontynuowanie rozpoczętej inwestycji byłoby nieracjonalne. Dlatego też zaniechanie inwestycji, w tym konkretnym przypadku nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego od poniesionych wydatków.

Reasumując, nie jesteście Państwo zobowiązani do dokonania korekty podatku naliczonego, odliczonego w związku z poniesieniem wydatków związanych z inwestycją, która została zaniechana”.

Z powyższej interpretacji indywidualnej wynika zatem, że nie w każdym przypadku zaniechanie inwestycji obliguje podatnika do korekty podatku naliczonego w związku z poniesionymi wydatkami związanymi z realizacją danej inwestycji. Jeżeli przyczyna zaniechania inwestycji pozostaje „poza kontrolą podatnika”, np. w związku z wydaniem przez organ decyzji uniemożliwiającej wykorzystywanie inwestycji zgodnie z pierwotnymi założeniami podatnika, to co do zasady w takiej sytuacji nie powstaje obowiązek korekty podatku naliczonego. Każdy przypadek należy jednak oceniać indywidualnie.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu