Spółka cywilna, nie ma osobowości prawnej, nie występują w niej typowe dla osób prawnych władze czy też organy, które na podstawie ustawy oraz umowy spółki byłyby uprawnione i zobowiązane do prowadzenia jej spraw. Prowadzenie spraw spółki to zarządzanie spółką, podejmowanie decyzji. Na podstawie art. 865§ 1KC każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników (art. 865§2 KC). W sprawach, które przekraczają zakres zwykłych czynności konieczna jest uchwała wspólników. Bez uprzedniej uchwały każdy wspólnik może wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Zasad partycypacji w zyskach i stratach określone zostały w art. 867§1 KC. Przepis ten wskazuje, że każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach 867§2 KC Ratio legis art. 867 KC, który jako zasadę przewiduje równy udział w zyskach i stratach opiera się na założeniu, że przyczynienie się poszczególnego wspólnika do wyników działalności spółki nie ogranicza się jedynie do umówienia lub wniesienia przez niego wkładu, ale polega ponadto, na jego udziale w prowadzeniu spraw spółki lub reprezentacji spółki, na odpowiedzialności za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem bez ograniczeń, przez co zapewnia się spółce wiarygodność kredytową, wreszcie przez umówienie i wykonanie innych zobowiązań wskazanych w umowie spółki[1].
Zgodnie z zasadą wskazaną w art. 868§1 KC wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. Jednakże, gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego (art.868§2 KC). Co prawda art. 868 KC nie przewiduje możliwości wypłaty zysku z trwającego roku obrotowego przed jego zakończeniem, a także, co wynika z art. 53 ust. 4RachunkU, przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok.[2] Nie wyklucza to jednak wcześniejszych przesunięć majątkowych między wspólnym majątkiem wspólników spółki cywilnej a majątkiem wspólnika dokonywanych zaliczkowo na konto wypracowanego już w takim roku czy w latach wcześniejszych zysku lub jako zwrot wniesionych wkładów[3].
[1] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Beck Online Komentarze, Wyd. XII, Stan prawny wydania XII.: czerwiec 2015 r., System Informacji Prawnej Legalis, uwagi do art. 867. A. Sobiech. Opodatkowanie spółki osobowej, Warszawa, 2016 r.
[2] Ibidem
[3]A. Sobiech, M. Sobiech Spółka cywilna Status wspólników na gruncie kodeksu cywilnego, BISP nr 12/ 2021 ,A. Sobiech. Opodatkowanie spółki osobowej, Warszawa, 2016
Maciej Sobiech
dyrektor Oddziału Wielkopolskiego
doradca podatkowy nr 09809
radca prawny nr wpisu 1845
