Dostawa towarów na rzecz oszusta jako nieobjęta VAT-em

W wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 19 września 2023 r. sygn. I SA/Wr 84/23 (wyrok nieprawomocny), sąd uznał, że skoro do wydania towaru doszło na skutek oszustwa, to nie doszło do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a towarem w wyniku tych czynności dysponował niezidentyfikowany podmiot, który wszedł w jego posiadanie w warunkach wskazujących na popełnienie przestępstwa.

W przedmiotowej sprawie Spółka złożyła do DKIS wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczył opodatkowania dostawy dokonanej na rzecz podmiotu podszywającego się pod kontrahenta.

Zgodnie z opisem stanu faktycznego, Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie oferowania nowoczesnych technologii pakowania, opartych na wysokiej jakości materiałach. Spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług zarejestrowanym w Polsce. Ponadto Spółka jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Spółka otrzymała dwa zamówienia na łącznie cztery dostawy towarów od podmiotu gospodarczego z Belgii, z którym to podmiotem Spółka nie była do tej pory w żadnych stosunkach gospodarczych. Zamówienie i jego warunki płatności, rodzaj i ilość towaru, warunki transportu, termin realizacji ze strony kontrahenta zostało podpisane przez osobę, która figuruje w rejestrze handlowym kontrahenta w Belgii jako osoba uprawniona do reprezentacji. Poza przedmiotowymi zamówieniami, Spółka otrzymała również sprawozdanie finansowe kontrahenta oraz wyciąg z rejestru handlowego dotyczący kontrahenta, zawierające podpisy i pieczęcie identyczne jak na zamówieniach. Innymi słowy, wszystkie dane wynikające z otrzymanych i posiadanych przez Spółkę dokumentów wskazywały na to, że zamówienia zostały złożone i podpisane przez osobę uprawnioną do reprezentacji kontrahenta, formalne dokumenty handlowe posiadały identyczne podpisy i pieczęcie. Miejscem dostawy towarów w przypadku wg zamówień był istniejący magazyn na terytorium Francji. Ponieważ taki rodzaj zamówienia był typowym i nie wzbudzał żadnych podejrzeń, po dokonaniu czynności sprawdzających firmę zamawiającą, jej kondycję finansową, osoby upoważnione do składania zamówień czy nawet lokalizację magazynów. W związku z dokonanymi dostawami Spółka wystawiła faktury na kontrahenta dokumentujące transakcje jako WDT opodatkowane stawką 0%. Po dokonaniu dostawy na rzecz kontrahenta na terytorium Francji Spółka otrzymała następujące dokumenty: potwierdzone przez kontrahenta dokumenty spedycyjne CMR, WZ Eksportowe (ponownie pieczęć firmowa, właściwe podpisy), faktury od przewoźników dokonujących dostawy. Kierowcy przewoźników dostarczali towary do magazynu wskazanego w zamówieniu zakupów i które były odbierane i potwierdzane przez zawsze tego samego przedstawiciela, który fizycznie był przy odbiorach towarów, miał fizyczny kontakt z kierowcami i potwierdzał dokumenty transportowe pieczęciami.

Następnie okazało się, że pod faktycznego kontrahenta Spółki podszył się ktoś inny. Prawdziwi przedstawiciele kontrahenta oświadczyli, że nigdy nie zamawiał towarów do magazynu położonego na terytorium Francji. Wszystkie faktury dokumentujące wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, które zostały dostarczone do prawdziwego kontrahenta poprzez pocztę elektroniczną e-mail zostały przez nią zakwestionowane. Przedstawiciele kontrahenta mimo otrzymania faktur nie przyjęli ich ani nie zapłacili należności z nich wynikających. Doszło zatem najprawdopodobniej do oszustwa dokonanego przez osobę lub osoby, które podszyły się pod przedstawicieli kontrahenta. Sprawa możliwości popełnienia przestępstwa kwalifikowanego jako oszustwo, a opisanego powyżej, została niezwłocznie zgłoszona na policję francuską oraz do prokuratur francuskiej i polskiej. Wnioskodawca dysponuje odpowiednią dokumentacją potwierdzającą fakt zgłoszenia organom ścigania czynów zabronionych.

Na gruncie powyższego stanu faktycznego po stronie Spółki powstała wątpliwość, czy w ogóle doszło do WDT lub jakiejkolwiek innej czynności podlegającej pod reżim podatku od towarów i usług oraz jakie obowiązki na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. ciążą w związku z tym na Spółce. W związku z powyższym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Spółka zawarła następujące pytania:

1. Czy w zaistniałym stanie faktycznym doszło do dostawy towarów opodatkowanej podatkiem od towarów i usług?
2. Czy prawidłowym sposobem eliminacji z obrotu prawnego wystawionych przez Wnioskodawcę faktur opisanych we wniosku, które nie odzwierciedlają rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych ze względu na dokonane oszustwa przez rzekomych przedstawicieli kontrahenta X, jest dokonanie przez Wnioskodawcę ich korekt „do zera” i doręczenie tak skorygowanych faktur kontrahentowi X, niezależnie od tego, że ten odmówił przyjęcia faktur pierwotnych?
3. Czy w sytuacji opisanej w stanie faktycznym właściwym działaniem Wnioskodawcy będzie nieujmowanie w deklaracji miesięcznej oraz informacji podsumowującej zarówno pierwotnych danych wynikających z faktur dokumentujących zdarzenia opisane w stanie faktycznym, jak też ich korekt?

W ocenie Spółki, w opisanym stanie faktycznym w ogóle nie doszło ani do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, ani do żadnej innej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. W związku z powyższym, w ocenie Spółki, prawidłowym sposobem eliminacji z obrotu prawnego faktur, które faktycznie nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń gospodarczych, jest dokonanie przez Spółkę ich korekt „do zera” i doręczenie tak skorygowanych faktur kontrahentowi , niezależnie od tego, że ten odmówił przyjęcia faktur pierwotnych. W ocenie Spółki w przypadku opisanych w stanie faktycznym zdarzeń, skoro nie mogą one być udokumentowane fakturami jako czynności nie podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, to dane wynikające z faktur pierwotnych i ich korekt nie powinny w ogóle zostać ujęte w deklaracjach miesięcznych składanych na potrzeby tego podatku ani też w informacji podsumowującej.

Powyższe stanowisko Spółki DKIS uznał za nieprawidłowe (interpretacja indywidualna z dnia 7 grudnia 2022 r. sygn. 0114-KDIP1-2.4012.460.2022.1.JO). Od wydanej interpretacji indywidualnej Spółka wniosła skargę do WSA we Wrocławiu.

Sąd uznał skargę za zasadną i orzekł, że „(…) Nie jest zatem właściwe stanowisko organu interpretacyjnego, że spółka dokonała dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny oraz przeniosła na niego prawo do rozporządzania towarem w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy VAT, a w konsekwencji, że doszło do wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru. Skoro do wydania towaru przez skarżącą doszło na skutek oszustwa, to nie doszło do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a towarem w wyniku tych czynności dysponował niezidentyfikowany podmiot, który wszedł w jego posiadanie w warunkach wskazujących na popełnienie przestępstwa. Tym samym zasadny okazał się zarzut błędu wykładni przepisów prawa materialnego tj. art. 5 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 7 ust. 1 oraz art. 13 ust. 1 ustawy o VAT

DKIS dokonując oceny stanowiska wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 i nr 3 cenił je jako nieprawidłowe uznając, w związku z odpowiedzią na pytanie nr 1, że w stanie faktycznym sprawy doszło do wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru. Wydana interpretacja indywidualna w tym zakresie (pytań nr 2 i nr 3) była więc konsekwencją błędnej oceny stanowiska podatnika w zakresie pytania nr 1. W wyniku niewłaściwej wykładni przepisów objętych pytaniem nr 1, organ nie dokonał oceny stanowiska wnioskodawcy co do korekty deklaracji (eliminacji z obrotu prawnego wystawionych faktur) oraz obowiązku ujęcia opisanego zdarzenia w deklaracji miesięcznej oraz informacji podsumowującej przy przyjęciu właściwej oceny opisanego we wniosku zdarzenia jako wydania towaru, niebędącego jego wewnątrzwspólnotową dostawą.

W świetle powyższego Sąd jako zasadny uznał zarzut naruszenia art. 14c § 1 o.p. tj. udzielenia interpretacji przy uznaniu za element stanu faktycznego – wbrew treści wniosku – okoliczności, że spółka dokonała dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowej.

Jednak pozostałe zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania nie są w ocenie Sądu zasadne. Konsekwencją ww. uznanego przez Sąd naruszenia przepisów postępowania (art. 14c § 1 o.p.) oraz naruszenia przepisów prawa materialnego przez błąd wykładni (art. 5 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 7 ust. 1 oraz art. 13 ust. 1 ustawy o VAT) jest kierunek poczynionych rozważań w uzasadnieniu skarżonej interpretacji. W zakresie przyjętego przez organ stanowiska co do interpretacji przepisów – w ocenie Sądu błędnego w odniesieniu do pytania nr 1, a w konsekwencji niewłaściwego w zakresie pytań nr 2 i nr 3, bowiem przy przyjęciu nieprawidłowego odniesienia determinowanego błędem poczynionym w zakresie pytania nr 1 – uzasadnienie skarżonego rozstrzygnięcia formalnie odpowiada prawu, tj. organ dokonał oceny stanowisk podatnika w zakresie wszystkich sformułowanych pytań i wskazał prawidłowy – w ocenie DKIS – sposób postępowania.

Jako niezasadny Sąd ocenił również zarzut dopuszczenia się przez organ niewłaściwej oceny co do braku zastosowania w sprawie art. 6 pkt 2 ustawy o VAT poprzez przyjęcie, że zdarzenia opisane we wniosku o interpretację nie stanowią czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, do których nie stosuje się przepisów ustawy o VAT. W ocenie Sądu, ze stanu faktycznego sprawy nie wynika aby zamierzana sprzedaż (wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów) stanowiła czynność, która co do zasady nie może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. To, że w okolicznościach sprawy z innych powodów (oszustwa) nie doszło w ogóle do sprzedaży, tj. opodatkowanej podatkiem od towarów i usług dostawy towarów, nie powoduje, że została wypełniona hipoteza normy z art. 6 pkt 2 ustawy o VAT”.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu