W sytuacji gdy pomiędzy stronami ? ani wyraźnie, ani dorozumianie ? nie została zawarta jakakolwiek umowa ani też nie została przedłużona dotychczasowa umowa lub dotychczasowa wygasła, mamy do czynienia ze stanem braku porozumienia wyrażającego wolę zawarcia umowy i w rezultacie ze stanem braku świadczenia czynności w jej ramach. Z tego powodu, a także z powodu każdego innego niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania cywilnoprawnego podmioty mogą ponieść określone straty lub nie uzyskać określonych korzyści. Chroniąc się przed tego rodzaju stratami czy brakiem korzyści, podmioty tak starają się zawierać umowy, aby było możliwe z tego powodu wynagrodzenie stanowiące ekwiwalent za straty lub utracone korzyści. Przy braku takiej umowy, każdy na ogólnych zasadach może dochodzić ochrony swojej własności. Ochrona taka, którą zapewnia wynagrodzenie (ekwiwalent) za straty lub utracone korzyści, najczęściej jest odszkodowaniem w sensie cywilnoprawnym. Wynagrodzeniem takim mogą być również kary umowne, odsetki karne, kaucje itp. Zdarza się jednak, że ktoś korzysta z cudzej rzeczy, prawa bezprawnie, nielegalnie, bez jego zgody i bez żadnej zawartej w tym celu umowy.
Bezumowna czynność to czynność, co do której pomiędzy jej stronami nie została zawarta żadna umowa (porozumienie) wyrażająca wolę jej świadczenia. Chodzi tu o czynność nieopartą na tytule prawnym, wskazującym obowiązek dostawy towarów lub obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. Bezumowność oznacza, iż do danej czynności dochodzi wbrew woli właściciela rzeczy lub nieruchomości. Ma to najczęściej miejsce w sytuacji, gdy pomiędzy właścicielem a korzystającym bezumownie z rzeczy (prawa) nie istnieje żaden stosunek prawny (umowa), w ramach którego miałyby być spełnione świadczenia wzajemne.
W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego rzeczy lub prawa. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy lub prawa szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nich. Żądanie wynagrodzenia (roszczenie pieniężne) w swojej istocie stanowi nie należność, lecz odszkodowanie. Właścicielowi przysługuje prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści.
Żeby daną czynność uznać za opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, konieczne jest co do zasady, aby pomiędzy stronami istniała umowa, czyli wzajemny stosunek zobowiązaniowy oznaczający, że jeden podmiot, w zamian za wynagrodzenie, zobowiązany jest do spełnienia określonego świadczenia na rzecz innego podmiotu. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (Polski). Czynności te podlegają opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa, nie podlegają zaś temu podatkowi, jeśli nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
