2. Niedostępność Systemu EMCS PL – nowe rozporządzenie MF z 29 grudnia 2022 r.
W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2022 r. w sprawie niedostępności Systemu (dalej określanym jako: „rozporządzenie z 29 grudnia 2022 r.” lub „rozporządzenie”), wydanym w oparciu o delegację zawartą w art. 47v ust. 7 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (dalej: „ustawa”) określono przypadki, w których uznaje się, że System EMCS PL jest niedostępny, a także szczegółowy sposób postępowania podmiotów wysyłających, podmiotów odbierających i organów podatkowych w przypadkach braku tejże dostępności oraz po jej przywróceniu, w tym rodzaje dostarczanych dokumentów lub zakres dostarczanych informacji, ponadto organ podatkowy lub organy podatkowe właściwe do wykonywania określonych zadań w przypadku niedostępności Systemu i po przywróceniu jego dostępności, jak też rodzaje tych zadań. Przedmiotowe rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących e-SAD i dokumentu zastępującego e-SAD, które stosuje się od dnia 13 lutego 2023 r.
Rozporządzenie zastępuje dwa obowiązujące do 31 grudnia 2022r. akty wykonawcze do ustawy, a mianowicie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2018 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania podmiotów wysyłających, podmiotów odbierających oraz organów podatkowych w przypadku niedostępności Systemu oraz po przywróceniu jego dostępności, a także rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 grudnia 2018 r. w sprawie wyznaczenia organu właściwego do potwierdzania niedostępności Systemu.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu rozporządzenia z 29 grudnia 2022 r., celem tego aktu jest określenie procedur postępowania w odniesieniu do konkretnych przypadków niedostępności i wyeliminowanie dzięki temu wątpliwości interpretacyjnych występujących w razie zakłóceń związanych z łącznością teleinformatyczną.
W związku z tym w szczególności w § 2 rozporządzenia określono dwa przypadki niedostępności Systemu. Chodzi zarówno o niedostępność występującą jedynie u podmiotu wysyłającego lub podmiotu odbierającego, podczas gdy system EMCS PL2 działa prawidłowo, jak też niedostępność całego Systemu.
W pierwszej z wymienionych sytuacji – zgodnie z § 3, 4 i 5 rozporządzenia – podmioty, które stwierdzą niedostępność systemu EMCS PL2 po swojej stronie, gdy w tym czasie System działa prawidłowo, powinny poinformować właściwy do tego organ – obecnie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi – o braku możliwości wprowadzenia do Systemu jakiegokolwiek komunikatu i oczekiwać na zgodę tegoż Organu na zastosowanie przez zgłaszającego procedury awaryjnej, określonej w § 4. W drugim przypadku to wskazany Organ stwierdza oraz ogłasza niedostępność Systemu, a procedurę awaryjną, określa § 6 rozporządzenia.
Procedura awaryjna może mieć zastosowanie przez cały czas przemieszczenia, tj. w przypadku wysyłki jak i odbioru wyrobów akcyzowych. Przy wysyłce, w razie udzielenia zgody na procedurę awaryjną, podmiot wysyłający zobowiązany jest przed wysyłką nanieść na dokument zastępujący (tj. odpowiednio dokument zastępujący e-DD albo dokument zastępujący e-SAD) unikalny lokalny numer referencyjny (LRN). Natomiast w sytuacji odbioru – podmiot odbierający, który wcześniej otrzymał informacje o zamiarze przeprowadzenia kontroli w miejscu odbioru, a następnie – po tym jak wyroby dotarły do miejsca przeznaczenia – uzyskał zgodę na zastosowanie procedury awaryjnej, nie powinien dokonać rozładunku do momentu przeprowadzenia kontroli. Niemniej pracownicy Urzędu Celno-Skarbowego mają 2 godziny (w czasie godzin pracy urzędu) lub 6 godzin (poza godzinami pracy urzędu i w święta) na dokonanie kontroli – po tym czasie podmiot odbierający może dokonać rozładunku i w terminie 5 dni od dnia odbioru wyrobów akcyzowych dostarczyć właściwemu Naczelnikowi Urzędu Skarbowego czytelnie podpisany dokument zastępujący raport odbioru. Dokument ten Naczelnik Urzędu Skarbowego właściwy dla miejsca odbioru wyrobów akcyzowych przekazuje następnie Naczelnikowi Urzędu Skarbowego właściwemu dla podmiotu wysyłającego, który z kolei przekazuje kopię tego dokumentu podmiotowi wysyłającemu.
Stosownie do § 5 rozporządzenia, gdy dany podmiot nie informuje właściwego organu o niedostępności po swojej stronie systemu EMCS PL2, działającego w tym czasie prawidłowo, bądź nie uzyskał zgody na zastosowanie procedury awaryjnej – może on wygenerować off-line dokument, który powinien być wprowadzony do Systemu, a następnie dokument ten na dowolnym informatycznym nośniku danych (np. pen drive, płyta CD, przenośny dysk) przekazać do najbliższego Urzędu Skarbowego właściwego w zakresie akcyzy, gdzie zostanie on wprowadzony do Systemu przez pracownika tego urzędu.
W pozostałych przepisach rozporządzenia określono odpowiednio:
- jakie dokumenty powinny być przekazane przez podmiot wysyłający i uprawnionego odbiorcę w przypadku wystąpienia niedostępności Systemu (§ 6),
- podmioty właściwe do podpisania dokumentów zastępujących, przed przekazaniem ich do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego lub właściwego Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego, tj. odpowiednio przez podmiot wysyłający lub podmiot odbierający (§ 7),
- obowiązek przekazania przez Naczelnika Urzędu Skarbowego właściwego dla podmiotu odbierającego władzom państwa członkowskiego UE właściwym dla podmiotu wysyłającego dokumentu zastępującego raport odbioru – w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy oraz w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy na podstawie e-SAD (§ 8),
- sposoby, w jakich odpowiednie Organy ogłaszają informacje o niedostępności Systemu EMCS PL2, gdy występuje jego globalna niedostępność (§ 9).
Dodatkowo, w przypadku globalnej niedostępności Systemu przyjęto, iż sposób postępowania będzie tożsamy z tym, który dotyczy niedostępności jedynie u danego podmiotu, z tą różnicą, że w przypadku niedostępności globalnej nie jest wymagana zgoda Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi na zastosowanie procedury awaryjnej. Oznacza to m.in. dopuszczalność dokonania rozładunku i dostarczenia właściwemu Naczelnikowi Urzędu Skarbowego czytelnie podpisanego dokumentu zastępującego raport odbioru bez konieczności oczekiwania na dokonanie czynności kontrolnych.
Ponadto w rozporządzeniu (w § 10) określono sposób postępowania podmiotu po przywróceniu dostępności Systemu oraz (w § 12) wyznaczono Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi jako organ właściwy do stwierdzenia i ogłoszenia niedostępności Systemu oraz wyrażania zgody bądź odmawiania zgody na zastosowanie procedury awaryjnej, zaś Ministra Finansów do zamieszczenia ogłoszenia o niedostępności Systemu na stronie internetowej MF i na PUESC.
dr Joanna Kiszka
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. (32) 259 71 50
